Orxan pamuk
Yüklə 4,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 12. MƏNƏ KƏPƏNƏK DEYİRLƏR
119 «Üçüncüsü korluqdu!» – böyük ustad baĢ nəqqaĢ Osman dillənib susdu, elə bil bu dediyi Ģərhə izaha ehtiyacı olmayan məlum bir Ģey idi. «Korluğun nəyidi?» – əzilə-büzülə dedim. «Korluq səssizdi. Bayaq dediyim birinciylə ikincini birləĢdirsən, korluq üzə çıxır. Nəqşin ən
Susdum, eĢiyə çıxdım. Buzlu pilləkənləri tələsmədən endim. Böyük ustadın üç böyük sualını Kəpənəkdən, Zeytundan, Leyləkdən yalnız yalanı açmaq üçün yox, sağ vaxtı əfsanə olan bu yaĢıdlarımı baĢa düĢmək üçün də soruĢacağımı bilirdim. Amma dərhal usta nəqqaĢların evlərinə getmədim. Yəhudi məhəlləsinə yaxın, Xalicin Boğaziçinə açıldığı təpədən görünən yeni bir bazar yerində Esterlə görüĢdüm. Ester alıĢ-veriĢ eləyən kölə qadınlar, yoxsul məhəllələrin solğun və gen kaftanlar geyən qadınları, yerkökülərə, heyvalara, soğan və turp dəstələrinə qərq olmuĢ tünlüyün içində geyməyə məcbur olduğu qara yəhudi əlbəsəsi, çevik iri bədəni, heç dayanmayan çənəsi, becid-becid oynayıb mənə iĢarələr yollayan qaĢ- gözüylə bərq vururdu. Ona verdiyim məktubu sanki bütün ÇarĢı bizə göz qoyan kimi, çox sirli və çox iĢgüzar
120 hərəkətlərlə Ģalvarının altına soxdu. ġəkurənin mənim barəmdə düĢündüyünü dedi. BəxĢiĢini aldı, «amandı, tez, tez, mütləq tez apar» deməyimin cavabında boğçasına iĢarə eləyib baĢqa bir çox iĢi olduğunu göstərdi, məktubu ġəkurəyə yalnız günortaya yaxın çatdıracağını söylədi. Ondan xahiĢ elədim, ġəkurəyə desin ki, üç böyük gənc ustadı görməyə gedirəm.
Günorta namazından qabaq idi. Qapı döyüldü, açıb baxdım ki, Qara Çələbidi. ġəyirdlik illərimizdə müəyyən
müddət aramızdaydı. QucaqlaĢıb öpüĢdük. Ġndi əniĢtəsindən bir xəbər
121 gətirib-gətirmədiyi ilə maraqlanırdım ki, nəqĢ elədiyim səhifələrə, nəqĢlərimə baxacağını, dostcasına gəldiyini, məni PadĢahımız adından bir sualla sınayacağını söylədi. YaxĢı, dedim. Mənə verilən sual nədi? Söylədi! YaxĢı!
ÜSLUB VƏ ĠMZA Bu o deməkdi ki, nəqĢi göz zövqü, imanı üçün yox, pulu, adı üçün çəkən əsilsizlər çoxaldıqca dedim, üslub və imza marağı sayaq baĢqa bir çox çirkinlik və tamahkarlıq görəcəyik. Bu giriĢi inandığıma görə yox, üsul təki eləyirdim: çünki həqiqi qabiliyyət və bacarıq qızıl və Ģöhrət sevgisiylə xırdalanmaz. Hətta düzünü demək lazımdısa, mənim baĢıma gəldiyi kimi, qızıl və Ģöhrət bacarıq sahibinin haqqıdı, onu eĢqə gətirir. Amma bunu desəm, nəqqaĢlar bölüyünün qısqanclıqdan quduran nəqqaĢları açıq danıĢdığıma görə üstümə gələrlər, bu iĢi onlardan daha çox sevdiyimi sübut eləmək üçün də düyü üzərində ağac rəsm elərəm. Bu üslub, imza və Ģəxsiyyət həvəslərinin firəng təsiriylə Batıdan və iezuit keĢiĢlərinin apardığı rəsmlərə uyub yoldan çıxmıĢ bəzi zavallı çinli ustadların təsiriylə Doğudan lap
122 yaxınımıza qədər gəldiyimi bildiyimə görə sizə bu barədə üç qısa hekayə danıĢım.
ÜÇ ÜSLUB VƏ ĠMZA NAĞILI ƏLĠF
Bir zamanlar Heratın quzeyindəki dağlarda yerləĢən qalasında nəqĢə və rəsmə marağı olan bir gənc xan yaĢayırmıĢ. Həmin xan hərəmxanasındakı qadınlardan yalnız birini sevirmiĢ. Dəli kimi sevdiyi o gözəllər gözəli tatar qızı da xana aĢiq imiĢ. Səhərəcən tərləyə-tərləyə elə
çox seviĢirlərmiĢ, elə xoĢbəxtlərmiĢ ki, həyatlarının axıracan belə sürməsini istəyirlərmiĢ. Bu diləklərini həyata keçirməyin ən yaxĢı yolunun da kitabları açıb, qədim ustadların çəkdiyi qüsursuz rəsmlərə saatlarla, günlərlə baxmaq, ara vermədən baxmaq olduğunu aĢkara çıxarmıĢdılar. Eyni hekayələrin hamısı tamamilə bir-birini təkrar eləyən qüsursuz rəsmlərinə baxdıqca zamanın dayandığını, öz xoĢbəxtliklərinin hekayədə təsvir olunan qızıl dövrün xoĢbəxt zamanına qarıĢdığını hiss eləyirlərmiĢ. Xanın nəqqaĢxanasında eyni rəsmləri eyni kitabların səhifələri üçün yenidən eyni qüsursuzluqla çəkən ustalar ustası bir nəqqaĢ da varmıĢ. Adətə görə, usta nəqqaĢ Fərhadın ġirinə
123 olan eĢqindən əzab çəkdiyini, Məcnunla Leylinin bir-birilərini görüb
heyranlıq və
həsrətlə baxıĢmalarını, ya da Xosrovla ġirinin cənnətmisal əfsanəvi bağçasında bir-birilərini qarĢılıqlı anlayıb vurğun
baxıĢlarla süzmələrini bir kitabın
səhifəsində rəsm eləyəndə aĢiqlərin əvəzinə xanla tatar gözəlinin rəsmini cızırmıĢ. Xanla sevgilisi bu səhifələrə baxanda öz xoĢbəxtliklərinin heç baĢa çatmayacağına əməlli-baĢlı inanır, ustad nəqqaĢı tərif və qızılla boğurlarmıĢ. Ġltifat və qızılın çoxluğu usta nəqqaĢı axırda yolundan çıxarmıĢ, Ģeytanın da təhrikiylə rəsmlərinin qüsursuzluğuna görə qədim ustadlara borclu olduğunu unutmuĢ, qürurla öz Ģəxsiyyətindən də bir parça qatsa, rəsmlərinin daha da bəyəniləcəyini güman eləmiĢdi. Amma usta nəqqaĢın elədiyi bu yenilikləri,
qüsur sayıb kədərlənirlər. Uzun-uzadı baxdığı rəsmlərdə keçmiĢ xoĢbəxtliklərinin orasından- burasından pozulduğunu hiss eləyən kimi xan əvvəlcə səhifələrdə onun rəsm edildiyinə görə tatar gözəlini qısqanır. Sonra o, gözəl tatar qızını qısqandırmaq üçün baĢqa bir cariyəylə seviĢir. Hərəm dedi-qoduçularından bunu öyrənmək tatar qızını o qədər kədərləndirir ki, dinməz-söyləməz özünü hərəmxana həyətindəki sədr ağacından asır. Elədiyi səhvi baĢa düĢən, bunun arxasında da
Yüklə 4,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|