Orxan pamuk
Yüklə 4,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
103 ġəkurənin mənim üçün ustalıqla qurmağa baĢladığı eĢq Ģətrəncinin həmləsi saydım. Oturdum, Ģamın iĢığında ġəkurəyə cavab məktubu yazdım. Bir az yatandan sonra səhər məktubu ürəyimin baĢına qoyub küçələrə çıxdım, uzun-uzadı gəzdim. Qar
Ġstanbulun dar
küçələrini geniĢləndirmiĢ, Ģəhəri də
tünlüyündən təmizləmiĢdi. Hər Ģey uĢaqlıq çağlarımda olduğu kimi daha səssiz və hərəkətsiz idi. UĢaqlıq çağlarımın qarlı qıĢ günlərində zənn elədiyim təki mənə elə gəldi ki, Ġstanbulun damlarını, qübbələrini, bağçalarını qarğalar basıb. Qarın üstündəki ayaq səslərimi dinləyə-dinləyə, ağzımdan çıxan buğa baxa-baxa cəld yeriyir, əniĢtəmin istəyi ilə getdiyim saray nəqqaĢxanasının da küçələr kimi sükut içində olduğunu düĢünüb həyəcanlanırdım. Yəhudi məhəlləsinə girmədən məktubumu ġəkurəyə çatdıracaq Esterə bir uĢaqla xəbər göndərdim, günorta namazından sonra harada görüĢəcəyimizi dedim. Ayasofyanın arxasındakı nəqqaĢxana binasına erkəndən getdim. UĢaqlıq çağlarımda bir ara Ģəyirdlik eləyirdim, əniĢtəmin vasitəçiliyilə girib-çıxdığım nəqqaĢxana binasının görünüĢündə taxtapuĢlardan sallanan buzlardan baĢqa, heç bir dəyiĢiklik yox idi.
104 Gənc və yaraĢıqlı bir Ģəyird qabaqda, mən arxada yapıĢqan və ciriĢ qoxusu içində, baĢları ağarmıĢ ahıl cild ustalarının, erkən yaĢda beli əyilmiĢ usta nəqqaĢların, gözləri ocağın alovuna kədərlə zilləndiyinə görə dizlərinin üstündəki kasalara baxmadan boya qarıĢdıran gənclərin arasından keçdik. Bir hücrədə qucağındakı dəvəquĢu yumurtasını diqqətlə boyayan qoca, siyirməni nəĢəylə nəqĢ eləyən əmi, onlara hörmətlə göz qoyan gənc Ģəyird gördüm. Açıq qapıdan ustalarının danladığı gənc Ģəyirdlərin buraxdığı səhvi baĢa düĢmək üçün qıpqırmızı sifətlərini qabaqlarındakı kağızlara dəydirənəcən yaxınlaĢdırdıqlarını gördüm. Bir baĢqa hücrədə kədərli və hüznlü bir Ģəyird rəngləri, kağızları, nəqĢi unutmuĢdu, mənim bayaq həyəcanla yeridiyim küçəyə baxırdı. Açıq hücrə qapılarının qarĢısında naxıĢ üzü köçürən, qəlib və boya hazırlayan, qələmlərini itiləyən nəqqaĢlar mənə – yad adama gözaltı, düĢməncəsinə baxdılar. Buzlu pilləkənləri çıxdıq. NəqqaĢxana binasının ikinci mərtəbəsinin dörd yanına dolanan eyvanın altından keçdik. AĢağıda, qarla örtülü daxili həyətdə uĢaq yaĢında iki Ģəyird qalın aba qumaĢdan cübbələrinə baxmayaraq, soyuqdan tir-tir titrəyə-titrəyə nəyisə, bəlkə də veriləcək cəzanı gözləyirdilər. Yeniyetməlik illərimizdə tənbəl olan,
105 ya da bahalı boyaları xarab eləyən Ģəyirdlərə vurulan Ģillələri, ayaqlarının altı qanayanacan dabanlarına çırpılan çubuqları xatırladım. Ġsti bir otağa girdik. Dizlərinin üstündə rahatca oturmuĢ nəqqaĢlar gördüm, amma bunlar xəyallarımın ustaları yox, Ģəyirdlikdən yenicə çıxmıĢ gənclər idilər. Bir vaxtlar məndə həddən artıq hörmət və həyəcan doğuran otaq indi Ustad Osmanın qondarma adlar verdiyi ustalar artıq evlərində çalıĢdıqlarına görə böyük, varlı padĢahın nəqqaĢxanası deyildi, Doğuda tutqun dağlar arasında itib-batmıĢ karvansarayın böyük bir otağına oxĢayırdı. Mənə elə gəldi ki, azca uzaqda, bir piĢtaxtanın arxasındakı, on beĢ ildən sonra ilk dəfə gördüyüm baĢ nəqqaĢ Ustad Osman kölgədən çox xortdandır. Səfərlərim zamanı nə vaxt nəqĢ eləmək, rəsm çəkmək fikrinə düĢsəm, Behzad kimi xəyallarımın arasından heyranlıqla boy verən böyük usta – Ayasofya tərəfə baxan pəncərədən qar kimi ağ iĢıq içində ağ paltarıyla sanki lap çoxdan o biri dünyanın xəyallarına qarıĢmıĢdı. Üstü qırıĢlarla örtülmüĢ əlini öpdüm, özümü xatırlatdım. ƏniĢtəmin məni
bura uĢaqlıq
çağlarımda gətirdiyini, amma qələmi atıb çıxdığımı, illərimi yollarda, Doğu Ģəhərlərində paĢalara katiblik, dəftərdar katibliyi eləyə-eləyə keçirdiyimi, Sərhat
106 paĢa və o biri paĢalarla birgə Təbrizdə xəttat və nəqqaĢları tanıyıb kitablar hazırlatdığımı, Bağdad və Hələbdə, Van və Tiflisdə olduğumu, savaĢlar gördüyümü söylədim. «Ah, Tiflis!» – böyük ustad pəncərədəki müĢəmbədən süzülüb qarlı həyətdən içəri dolan iĢığa baxıb dedi. «Orada indi qarmı yağır?» Sənətində ustalaĢa-ustalaĢa kor olan müəyyən yaĢdan sonra yarı övliya, yarı sərsəri həyatı sürən Ustad Osman bitib-tükənməz əfsanələri söyləyən qədim Əcəm ustaları təki davranırdı, amma cin gözlərinə oxĢayan gözlərindən əniĢtəmə nifrət elədiyini, məndən Ģübhələndiyini dərhal sezə bildim. Yenə də ona ərəb çöllərində qarın burada olduğu kimi yalnız Ayasofya camesinə yox, xatirələrə də yağdığını danıĢdım. Tiflis qalasına qar yağanda camaĢır yuyan qadınların çiçək rəngində nəğmələr oxuduqlarını, uĢaqların da yastıqlarının altında yay üçün dondurma saxladıqlarını nağıl elədim. «Getdiyin ölkələrdə nəqqaĢların, rəssamların nə nəqĢ elədiklərindən, nə çəkdiklərindən danıĢ», – dedi.
Bir hücrədə səhifələrə cədvəl çəkə-çəkə xəyallara dalıb getmiĢ xəyalpərəst gənc nəqqaĢ baĢını rəhləsindən qaldırıb o birilərlə birgə baxdı. Elə bil mənə deyirdi, ən gerçək nağılı indi danıĢ. Yüklə 4,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|