4
tarixi,
ezgu qadriyatlarimiz, yuksak axloqiy fazilatlar ruhida tarbiyalashga
xizmat qiladigan milliy axborot resurslarini shakllantirish va rivojlantirish, bu
borada o‘zbek tilining imkoniyatlaridan samarali foydalanish masalasi doimo
e‘tiborimiz markazida turishi lozim‖ ligini ta‘kidlaydi[3].
Bu kabi vazifalarni bajarish kadrlar tayyorlash milliy modelini amalga
oshirishning bosqichlarida belgilab berilgan bo‘lib, uning kelajakdagi istiqboli
Prezidentimiz tomonidan ilmiy asoslab berildi. Modelni amaliyotga tatbiq etish
o‘quv jarayonini texnologiyalashtirish bilan uzviy bog‘liqdir.
Ilmiy texnikaviy
taraqqiyot ishlab chiqarishning ko‘p sonli tarmoqlari bilan bir qatorda ta‘lim
sohasiga ham zamonaviy axborot texnologiyalarini joriy etishni taqozo etmoqda.
Shu boisdan, Kadrlar tayyorlash milliy dasturida ―o‘quv-tarbiyaviy jarayonni
ilg‘or pedagogik va axborot texnologiyalari bilan ta‘minlash― zarurati e‘tirof
etildi, uning ikkinchi va uchinchi bosqichlarida bajariladigan jiddiy vazifalardan
biri sifatida belgilandi‖[5].
Bu yo‘nalishlar Prezidentimizning 2002 yil 30
mayda qabul qilingan ―Kompyuterlashtirishni yanada rivojlantirish va axborot-
kommunikasiya texnologiyalarini joriy yetish‖ to‘g‘risidagi farmonida
ko`rsatilgan vazifalarni bevosita to‘ldirib, ularning dolzarbligini yanada
oshirmoqda.
Mamlakatimizda ta‘lim sohasida ro‘y berayotgan tub yangilanishlar har
bir ta‘lim muassasasida o‘quv jarayoni metodik ta‘minotini rivojlantirishni talab
etadi. Ta‘lim oluvchilar uchun mustaqil bilim olish imkoniyatlarini oshirish,
ta‘limning elektron axborot resurslarini shakllantirish
va rivojlantirish uchun
zarur sharoitlarni yaratish ta‘lim mazmunini takomillashtirishning zaruriy
shartlaridan biri sanaladi.
Hozirgi kunda axborot-kommunikasiya texnologiyalari insonlarning
intelektual faoliyatiga kirib kelib, ilmiy texnik taraqqiyotning o‘sishiga asosiy
sababchilardan biri bo‘lib kelmoqda [4].
Axborot xajmining jadal suratlar bilan ortib borishi, axborotlarni yig‘ish,
saqlash hamda ma‘lumotlar bazasi
va omborini tashkil qilish, shu jumladan,
internet texnologiyalarini rivojlanishi natijasida axborotlarni tahlil qilish va
5
tadqiqot obyektlarini modellashtirishning aniq usullari real hayot talablaridan
qisman ortda qolmoqda. Bulardan kelib chiqqan holda shuni ta‘kidlash
mumkinki, turli soha axborotlarini qayta ishlash uchun yaroqli bo‘lgan, shu
jumladan, yaqin kelajakda vujudga keladigan muammolarni hal qilishga
mo‘ljallangan universal va ishonchli yondoshuvlarni ishlab chiqish talab
qilinadi[5].
O‘zbekiston Respublikasining «Ta‘lim to‘g‘risida»gi Qonuni,
Kadrlar
tayyorlash milliy dasturi, «Axborotlashtirish to‘g‘risida»gi Qonun, O‘zbekiston
Respublikasi Prezidentining «O‘zbekiston Respublikasi jamoat ta‘lim axborot
tarmog‘ini tashkil etish to‘g‘risida» 2005 yil 28 sentyabrdagi PK-191-son
qarori
hamda
O‘zbekiston
Respublikasi
Vazirlar
Mahkamasi
Kompyuterlashtirish
va
axborot
-
kommunikasiya
texnologiyalarini
rivojlantirish bo‘yicha Muvofiqlashtiruvchi kengashning 2008 yil 20-iyundagi
22-son majlis bayonlarida yangi axborot-kommunikasion texnologiyalarni ta‘lim
berish sohasida qo‘llash muhim vazifa sifatida keltirilgan[1,5].
O‘zbekistonda axborotlashtirish masalalari qatorida kompyuter vositali
ta‘lim tizimini rivojlantirishga katta e‘tibor berilmoqda, bunga misol sifatida
xalq ta‘limi tizimida maktablar uchun elektron axborot resurslarini tashkil etish
borasida 2000 yildan to hozirgacha qator ko‘zga ko‘rinadigan ishlar amalga
oshirilmoqda. Oliy va o‘rta maxsus ta‘lim tizimida ham shunga o‘xshash
kompyuter parkini
kengaytirish va yangilash, dasturiy vositalarni ko‘paytirish
shular jumlasidandir.
Ko‘pchilik tadqiqotchilar o‘z faoliyatlari davomida juda katta hajmdagi
ma‘lumotlarni to‘playdilar. Lekin ularning yagona istagi – bu to‘plangan
ma‘lumotlar bazasidan o‘zlari uchun kerakli bo‘lgan ma‘lumotlarni tez va aniq
qidirib topish hisoblanadi. Qisqacha aytganda ma‘lumotlar bazasi xotira yoki
murakkab
yozuvlar
daftari
vazifasini
bajaradi.
Foydalanuvchilarning
ma‘lumotlar bazasiga kirishi aniq qo‘yilgan savollarga javob olish uchun
saqlanayotgan ma‘lumotlarning unchalik katta bo‘lmagan qismini olishini
ta‘minlaydi. Ulkan axborot oqimiga, to‘plangan axborotning ulkan zaxiralariga
6
ega bo‘lganimizda qandaydir jarayonlarni boshqarishni optimallashtirish,
tashkilot faoliyatini yaxshilash murakkab obyektlarga, masalan, ta‘lim tizimida
pedagog-xodimlar, OTMlarning ko‘rsatkichlari, talabalar haqida katta xajmdagi
ma‘lumotlarda mavjud bilimni chiqarish uchun bu ma‘lumotdan
maksimal
maqsadga muvofiq foydalanish masalasi paydo bo‘ladi.
Berilgan ma‘lumotlar ba‘zasidagi ma‘lumotlarni yaqinlik xususiyatiga
ko‘ra guruhlarga ajratish va ulkan axborot oqimidan kerakli ma‘lumotni tez va
aniq ajratib olish masalasi hozirgi zamonning dolzarb masalasi hisoblanadi.
Mazkur dissertatsiya ishida ma‘lumotlarni intellektual tahlil etishning
usullari va dasturiy ta‘minoti masalalaridan kelib chiqgan holda inlellektual
tahlil etishning klasterizatsiya masalasi algoritmlarini qiyosiy tahlil etish hamda
dasturiy ta‘minotlar orqali ifodasini keltirib, o‘qitish tizimiga joriy etishni
tashkil etish masalalariga bag‘ishlangan.
Dostları ilə paylaş: