O’zbekiston respublikasi oliy

5. Ma'ruza-vizual-aloqa. Ma'ruza materiallarini O'TV vositalari yoki audio-video
texnikalari yordamida ko'rsatib yetkazib berishdan iborat bo'ladi. Bunday ma'ruzani o'qish
ko'rilayotgan materiallarni keng va qisqacha izohlab berishdan iborat bo'ladi.
6. Binar ma'ruza - bu ma'ruzani ikki o'qituvchi suhbati shaklida o'qish turi hisoblanadi,
ya'ni ikki ilmiy maktab vakillari sifatida yoki ohm va amaliyotchi, o'qituvchi va talaba o'rtasida
va boshqalar.
19
7. Oldindan xatolar ko'zda to’tilgan ma'ruza - talabalarni berilayotgan ma'Jumotlarni
doimiy kuzatib borishga rag'batlantirishga mo'ljallangan (mazmunida xatoni izlash:
metodologik, metodik, orfografik). Ma'ruza yakunida tinglovchilarni diagnostika qilish va yo'l
qo'yilgan xatolarni tahlil qihsh amalga oshiriladi.
8. Ma'ruza-konferensiya — oldindan qo'yilgan muammo 5—10 minut davom etadigan
axborotlar tizimi bilan ilmiy-amaliy mashg'ulot sifatida o'tkaziladi. Har bir chiqishi o'qituvchi
taqlif etgan dastur doirasida tayyorlangan mantiqiy yakunlangan matndan iborat bo'ladi.
Beriladigan matnlar birgalikda muammoni har tomonlama yoritib beradi. Ma'ruza yakunida
o'qituvchi talabalarning mustaqil ishlari va chiqishlarini to'ldirib yoki taqlif etilgan
ma'lumotlarga aniqlik kiritib yakun yasaydi va asosiy xulosalarni shakllantiradi.
9. Ma'ruza-konsultatsiya — turlicha ssenariyda o'tkazihshi mumkin. Birinchi varianti
«savol-javoblar» usulida amalga oshiriladi. Ma'ruzachi butun ma'ruza vaqti davomida bir bo'Iim
yoki bir kurs bo'yicha talabalarning savollariga javob qaytaradi.
Bunday ma'ruzalarning ikkinchi varianti «bahs-munozara» usulida o'tkazilib bu uch xilda
olib boriladi: ma'ruzachi yangi o'quv ma'lumotlarini bayon etadi, savol qo'yiladi, qo'yilgan
savolga javob izlashda tortishuvlar, muhokama tashkil etiladi.
Maktabda o'quv jarayonini tashkil etish turlarining juda ko'pligi va turli tumanligiga
qaramay ularning har bir turi va ko'rinishi ma'ium didaktik masalalar to'plamini hal etadi va o'z
vazifasini bajaradi. Ularning turli-tumanligi amalda maktab va oliy o'quv yurtlari
o'qituvchilarining ijodi va mahorati haqida xabar beradi, o'z ishlari samaradorligidan
mafaatdorliklarini bildiradi. Shunga ko'ra o'quv ma'ruzasi uning tuzilish komponentlari haqida
ma'lumot berishi lozim.