166
Birinchi bosqich
antik falsafa
davrini qamrab oladi
.
Falsafa tarixida materiya haqidagi dastlabki tasavvurlar «stixiyali
materializm»deb ataladi.
Ushbu materializm oʻz
rivojlanishining birinchi
bosqichida tabiat hodisalarining Cheksiz rang-barangligiga asoslangan
birlikni tabiiy hol, deb hisoblaydi va uning
sabablarini muayyan moddiy,
oʻziga xos narsadan izlaydi.
Antik qarashlarga koʻra materiya – jismlar va
narsalarning oʻzagini belgilovchi birlamchi materialdir. Masalan, qadimgi
yunon faylasufi Fales suv oʻsimliklar, hayvonlar va odamlarga zarurligini
qayd etib, suvni barcha narsalarning asosi deb e‘lon qilgan. Geraklit
Quyosh, yulduzlar va boshqa jismlarni yaratuvchi olov hamma narsaning
asosi deb hisoblagan.
Qadimgi yunon faylasuflari orasida Anaksimandr oʻzining
materiya
haqidagi fikr-mulohazalari bilan alohida ajralib turadi. Uning uchun materiya
yoki birinchi modda sezish mumkin boʻlgan konkret jism emas, balki ayrim
nomuayyan oʻzgaruvchi mohiyatga ega boʻlgan apeyrondir. Atomistlarda
materiya tabaqalashgan substrakt koʻrinishini kasb etadi.
Materiya‘ning birinchi ilmiy konsepsiyasini miloddan avvalgi V asrda
qadimgi atomistlar (Demokrit va boshqalar) taklif qilgan.
Dostları ilə paylaş: