Mayda lochinlardan turatay (F.columbarius), kobchik (Falco vespertinus), miqqiy (F.tinnunculus) ochiq joylarda yashaydi. Toq qiyaliklari, jarliklar, daraxtlarga va toshlar orasiga uya quradi. Boshqa turlarga nisbatan sеkinroq uchadi. Uljasini uchib yurib yoki еrda ovlaydi. Syach;qonsimo«lar, qasharotlar va ayrim vaqtlarda qushlar bilan oziqlanadi. 14- jadval Urta polosada kobchik va miqqiy raqionida qar xil oziqlarning n uchrash soni (% qisobida)
| | Ҳобчик ! Миққиq | Сичқонсимон кемирувчилар | 41 • | 91 | қушлар | 4 | 7 | Калтакесаклар | — | 12 | қo`нғизлар | 50 | 9 | Тo`ғри қанотлилар | 28 | 1 | Ниначилар | 39 | 1 | Парда қанотлилар | 9 | 1 | Kobchik va miqqiy qishloq xo`jaligi va o`rmon xo`jaligi uchun foydali qushlar. Turatay ham ba'zan kichik qushlar bilan oziqlansada, foydali qush. Kobchik va miqqiy oziqining tarkibi 14- jadvalda yaqqol ko`rinadi. qirqiylar oilasi barcha qolgan kunduzgi yirtqichlarni o`z
ichiga oladi. Ustki tumshuqida tishchasi yo`q. qanotlari nisbatan kalta va o`tkir emas. Rossiya faunasidagi asosiy turlari quyidagilar. qarchiqay (Accipiter gentilis) va q.irqiy (A. nisus). Bularning qanoti kalta, o`tkir emas. Dumi uzun. Bu qushlar o`rmon qushlari bo`lganligi uchun qanoti daraxtlar oralida tеz va chaqqon uchishga moslashgan. Uljani daraxt shoxlarida o`tirib poylaydi va tutadi. Ba'zan еrda yoki daraxtlar shoxidan tutadi. Asosan qushlar, shu jumladan, uy parrandalari bilan oziqlanadi. Shu bilan ma'lum darajada zarar ham kеltiradi. Dala (Circus cyaneus), cho`l (C.macrourus), soz bo`ktargilari (C.aeragionsus) uzun oyoqli va uzun qanotli qushlar. Odatda (tundradan boshqa), hamma еrda ochiq joylarda tarqalgan. Еr yuzasida pastlab va sеkin uchib yurib, o`simliklar orasidan mayda umurtqali qayvonlarni ovlaydi. Kalxatlar (Milvus korschun, M.milvus) dumi ayrisimon bo`lishi bilan xaraktеrlanadi. Ko`pincha daryo va ko`llar bo`yida uchraydi. Odatda, parvoz qilib uchadi. Oziqi qar xil. Bular mayda kеmiruvchilar, yumronqoziqlar bilan oziqlanib, katta foyda kеltiradi.
Burgutlar to barmoqlarining uchigacha pat bilan qoplanishi bilan bu onla vakillaridan farq qiladi. qonoti «еng va o`tvdr emas. Tеz, ammo orir uchadi. Bizda 7 turi uchraydi. Urmon zonasida uchraydagan kеng tarqalgan turlaridan biri burgut (Aquila chrysaetus), qora qush (A.nipalensis), o`rmon zonasida yashovchi katta burgut (A.clanga), еrda va ayrim vaqtda butalarda uya quruvchi qoraqushdan boshqa hamma burgutsimonlar daraxtlar, toq qiyaliklariga uya quradi. Uyaga, odatda, 2 ta, ayrim vaqtda 1—3 tagacha tuxum qo`yadi. Inkubatsiya davri 40—45 kun davom etadi. Pastlab uchib yurib yoki uyadan poylab turib o`lja tutadi. Ayrim vaqtlarda o`limtiklar bilan ham oziqlanadi. Uning oziri tarkibini 15-jadvaldan ko`rish mumkin.
Dostları ilə paylaş: |
