Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universitetining pedagogika instituti

Savol va topshiriqlar: 
1.Gapda sifatlovchi birdan ortiq qoʻllansa, ularning tartibi qanday 
boʻladi? 
2.Gap tarkibida kesimdan oldin qanday boʻlaklar keladi? 
3. Agar gap boʻlaklarining normativ, toʻgʻri tartibi oʻzgarsa qanday 
hodisa yuz beradi? 
4. Inversiya hodisasi koʻproq qanday nutqda kuzatiladi? 
5. 
Tekislikning uzoq chetidan chiqib kelgan yuk mashinasi shu toqqa 
qarab jadallab boryapti
. Ushbu gapdagi gap boʻlaklari tartibini 
izohlang. 
6. 
Har bir kishining soʻzi oʻz fazilatlari dalili va aqlining tarjimonidir
. 
Berilgan gapda qanday Grammatik holat oʻzgargan? 
7. Sabab va maqsad hollari odatda gapning qaysi qismida keladi? 
8. 
Havoda ... yongʻoq hazonlarining oʻtkir hidi gurkirardi. 
Ushbu 
gapda qaysivgap boʻlagi inversiya hodisasiga uchragan?
 
Foydalaniladigan adabiyotlar :
1.M.Hamroyev, D.Muhamedova, D.Shodmonqulova,X.Gʻulomova, 
Sh.Yoʻldosheva. Ona tili. Toshkent, 2007-yil. - 300 bet. 
2. R.Ikromova, D.Muhamedova, M.Hamrayev. Ona tilidan mashqlar 
toʻplami. TDPU, Toshkent, 2009-yil. - 240 bet. 
3. E.Qilichev. Hozirgi oʻzbek adabiy tili. 2005, “Talqin”
nashriyoti. 
4. Sh.Rahmatullayev. Hozirgi adabiy oʻzbek tili. 2006,“Universitet” 
nashriyoti. 
5. M.Hamroyev. Ona tili. Toshkent: “Sharq” nashriyot-matbaa 
aksiyadorlik kompaniyasi bosh tahririyati. 2013. 25-40 
6. M.Hamroyev. Ona tilidan lisoniy tahlil qoliplari. Toshkent: TDPU. 
2019. 6-11. 
 
 

---

55 
12-mavzu: Gapning aktual boʻlinishi 
 
Reja: 
1. Gapning aktual boʻlinishi haqida. 
2. Tema va rema. 
3. Gapning aktual boʻlinishi va soʻz tartibi, tema, rema. 
Tayanch tushunchalari:
aktual boʻlinish, soʻz tartibi, tema, rema, bir 
bosh boʻlakli gaplar, ikki bosh boʻlakli gaplar. 
Sodda gaplar grammatik asosiga koʻra ikki guruhga boʻlinadi
(grammatik asos – bu ega va kesimdir):