O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti ijtimoiy-iqtisodiy fakultet
Birja, ko„rgazma va kimoshdi savdosining mohiyati va unda innovatsiya- larning o`rni………………………………………………………………….23 2.3
Yüklə 0,56 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
2.2.Birja, ko„rgazma va kimoshdi savdosining mohiyati va unda innovatsiya- larning o`rni………………………………………………………………….23 2.3. Xalqaro savdo iqtisodiyotida innovatsion yondashuvlar…………….......38 Xulosa………..…...…………………………………………………..….……46 Foydalanilgan adabiyotlar ro‟yxati………..……………...…….…….……… 47 Tayanch iboralar................................................................................................50 4 Kirish. Mamlakatimizda innovatsion faoliyatni qo`llab – quvvatlash va milliy innovatsiya tizimini rivojlantirish, yuqori samarali ilmiy hajmdor texnologiyalarni joriy etishning yangi mexanizmlarini yaratish, fan va texnikaning ustuvor yo`nalishlarini ildam rivojlantirishni ta‟minlash orqali ilmiy – texnik salohiyatni kuchaytirshga yo`naltirilgan chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda. O„zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimovning mamlakatimizni 2014- yilda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish yakunlari va 2015-yilga mo„ljallangan iqtisodiy dasturning eng muhim ustuvor yo„nalishlariga bag„ishlangan Vazirlar Mahkamasining majlisidagi ma‟ruzasida 2015-yilda iqtisodiyotimizda tub tarkibiy o„zgarishlarni amalga oshirish, modernizatsiya va diversifikatsiya jarayonlarini izchil davom ettirish hisobidan xususiy mulk va xususiy tadbirkorlikka keng yo„l ochib berish to`g‟risida aytib o`tgani ham tadbirkorlarga ochilayotgan yangi imkoniyat desak adashmaymiz. O„tgan yil yakunlariga ko`ra, birinchi navbatda, iqtisodiyotimiz va uning yetakchi tarmoqlarini rivojlantirish borasida barqaror yuqori o„sish sur‟atlariga erishganimizni ta‟kidlash joiz. Mamlakatimiz yalpi ichki mahsuloti 8,1 foiz, sanoat ishlab chiqarish hajmi 8,3 foizga, qishloq xo„jaligi ishlab chiqarishi 6,9 foiz, kapital qurilish 10,9 foiz, chakana savdo aylanmasi hajmi 14,3 foizga oshdi. Ishlab chiqarilgan mahsulotlarning qariyb 70 foizini yuqori qo„shimcha qiymatga ega bo„lgan tayyor tovarlar tashkil etdi. Tashqi savdo balansidagi ijobiy saldo 180 million dollarni tashkil qildi, mamlakatimizning oltin- valyuta zaxiralari 1 milliard 600 million dollarga ko„paydi. Xususiy tadbirkorlarning xomashyo resurslaridan foydalanish imkoniyati, birinchi navbatda, bunday mahsulotlarni birja va yarmarka savdolarida sotish hajmini ko„paytirish hisobidan sezilarli ravishda kengaytirildi. Masalan, 2014-yilda ular tomonidan Respublika tovar-xomashyo birjasida qariyb 3trillion so„mlik yoki 2013-yilga nisbatan 1,6 barobar ko„p xomashyo va materiallar sotib olingan. Shu bilan birga, xususiy tadbirkorlar birja savdolari orqali o„zlari ishlab chiqargan 1 trillion 500 milliard so„mlik mahsulotni sotdi, bu ko„rsatkich 2013-yilga qaraganda 1,7 barobar ko„pdir. 5 Jahon banki tomonidan e‟lon qilingan, xarid qobiliyati bo„yicha hisoblanadigan yalpi ichki mahsulot hajmiga qarab aniqlanadigan iqtisodiy rivojlanish borasidagi yangilangan reytingda O„zbekiston dunyoning 190 ta davlati orasida 2010-yildagi 72-o„rindan 66-o„ringa ko„tarildi. Xizmat ko„rsatish sohasi iqtisodiyotimizni barqaror rivojlantirishning eng muhim manbai va omili hisoblanadi. Jahon tajribasi bugun aynan ushbu soha yalpi ichki mahsulotni shakllantirish, aholi bandligini ta‟minlash, odamlarning farovonligini oshirishda yetakchi o„rin tutishini ko„rsatmoqda. 2014-yilda bozor xizmatlari ko„rsatish hajmi 15,7 foizga o„sdi, ularning yalpi ichki mahsulot tarkibidagi ulushi esa 53 foizdan 54 foizga oshdi. Bugungi kunda iqtisodiyotda band bo„lgan aholining 50 foizdan ortig„i ushbu tarmoqda mehnat qilmoqda. Har yili yaratilayotgan yangi ish o„rinlarining, avvalambor, kasb-hunar kollejlari bitiruvchilari uchun tashkil etilayotgan ish o„rinlarining uchdan bir qismidan ko„prog„i aynan mazkur soha hissasiga to„g„ri kelmoqda. Shundan kelib chiqib, 2015-yilda yalpi ichki mahsulot hajmining o„sish sur‟ati 108 foiz darajasida bo„lishi ko„zda tutilmoqda. Bu borada sanoat mahsulotlari ishlab chiqarish hajmining 8,3 foizga, qishloq xo„jaligi mahsulotlarining 6 foizga ko„payishi belgilanmoqda. O`zbekistonda amalga oshirilayotgan tom ma‟nodagi isloxot va o`zgarishlar shu jumladan ilmiy texnik siyosat kabi muxim faoliyat soxasiga xam o`z ta‟sirini o`tkazmokda. Fan va texnika yutuklaridan samarali foydalanish masalalari bozor isloxotlarini amalga oshirish jarayonida aloxida dolzarblik kasb etadi. Rakobat muxiti va bozor sharoitlarida faoliyat olib borayotgan ko`pchilik korxonalar uchun aynan innovatsion faoliyat xamda uning natijalari muvaffakiyat va samaradorlikning bosh mezoni xisoblanadi. SHuning uchun xam zamonaviy sharoitda bozor munosabatlari ishtirokchilari, ayniksa, ishlab chikaruvchilar o`zlarining joriy va istikboldagi rakobatbardoshligini ta‟minlash uchun mustakil xamda maksadga muvofik tarzda ilmiy-texnik siyosat va innovatsion faoliyatni olib borishlari davrning asosiy talabi xisoblanadi. 6 Respublikamizda joriy yilda iste‟mol tovarlari ishlab chiqarishni 11,7 foizga, shu jumladan, oziq-ovqat mahsulotlarini 11 foiz va nooziq-ovqat tovarlarini 12,1 foizga ko„paytirish, ushbu mahsulotlarni chakana savdo tarmog„i orqali sotishni 14,2 foizga oshirish vazifasi va xizmat ko„rsatish sohasini yanada jadal sur‟atlar bilan rivojlantirish mo„ljallanmoqda. Xizmatlar ko„rsatish hajmini 15,6 foizga oshirish va uning yalpi ichki mahsulotdagi ulushini 54,5 foizga yetkazish nazarda tutilmoqda. |