O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi jizzax politexnika instituti asatov Nurmuhammat Abdunazarovich
Yüklə 3,18 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Ko‘z bilan chamalab (vizual) to‘g‘irlash
konstruksiyalarning tutashgan joylari va tayanch yuzalari etarlicha aniq bo‘lganda olib boriladi. Bunda po‘lat ruletkalar, kalibr, andazalar va boshqalar qo‘llanilishi mumkin. Asbob-uskunalar bilan (instrumental) to‘g‘irlash faqat tayanch yuzalar, montaj qilingan konstruksiyalarning chetki yon tomon asoslari yoki ular tutashgan joylar tekshirilganda montaj elementlari va konstruksiyalarini aniq o‘rnatish murakkab bo‘lgan hollarda bajariladi. Bunday tekshirish maxsus montaj moslamalari 124 (konduktorlar, rama-sharnirli indikatorlar va shunga o‘xshashlar) o‘rnatilganda olib boriladi. Asbob-uskunali to‘g‘irlash to‘g‘rilash montaj qilingan konstruksiyalarni reja bo‘yicha balandlik va vertikal holatlarini tekshirishning eng keng tarqalgan turidir. Bunday to‘g‘irlash jarayonida teodolit, nivelir, lazer uskunalari va qurilmalari qo‘llaniladi. To‘g‘irlamay o‘rnatish yig‘ma metall konstruksiyalarni (alohida hollarda temirbeton konstruksiyalarni ham) montaj qilishda ko‘proq qo‘llanilmoqda. Uning asosiy shartlaridan biri montaj tutashmalarida geometrik o‘lchamlarning yuqori klassda aniq bo‘lgan konstruksiyalarning qo‘llanishi bilan belgilanadi. Bu montaj vaqtida, masalan, po‘lat ustunlar, frezerli tayanch ko‘ndalang tomonlarga ega bo‘lgan karkas tayanchlarini va elementlarini balandlik va vertikal bo‘yicha to‘g‘irlashlarni inkor etish bilan loyihaviy holatga o‘rnatish imkonini beradi. Avtomatlashtirilgan (avtomatik )to‘g‘irlash konstruksiyalarni o‘rnatish bilan parallel ravishda avtomatik qurilmalar yordamida avtomatik to‘g‘rilashni ko‘zda tutadi. Elementlarni to‘g‘irlashda: teodalit yoki shovun yordamida elementlarning vertikal o‘rnatilganligi tekshiriladi; nivelir yoki shayton (uroven) bilan o‘rnatilganlikning gorizontalligi tekshiriladi; ustunlarni poydevor stakaniga o‘rnatishdan oldin ularninng xaqiqiy o‘lchamlari tekshiriladi, ushbu o‘lchamlar bo‘yicha poydevorlar tayyorlanadi – poydevor stakanini chuqurligi bo‘yicha cho‘qurlashtirish yoki poydevor stakani ichiga beton aralashmasi quyiladi, ko‘pincha 1-2 sm qalinlikda armotsementli qistirmalar yotqiziladi. To‘g‘irlash davrida konstruksiya montajning to‘g‘ri ketma-ketligi evaziga, o‘z xususiy massasi, montaj va shamol ta’sirida ustivor bo‘lishi lozim, tutash va tayanch maydonchalarining loyihaviy o‘lchamlariga rioya qilinishi, loyihada ko‘rsatilgan vaqtinchalik yoki doimiy bog‘lanishlar va mahkamlash moslamalari o‘z vaqtida o‘rnatilishi hamda qurilish jarayonlarini havfsiz olib borishni ta’minlash taqozo etiladi. Montaj vaqtida element va konstruksiyalarning loyihaviy holatdan mumkin bo‘lgan chegaraviy chiqishlari konstruktiv echimlar, qo‘llanayotgan moslamalar va jihozlar, payvandlash ketma-ketligi va QMQda ko‘rsatilgan me’yorlarda ko‘zda tutilgan boshqa shartlarga bog‘liq ravishda ishlarni bajarish loyihasida ko‘rsatilgan bo‘lishi lozim. Tekshiruv natijalari montaj qilingan konstruksiyalarni oraliq qabul qilish dalolatnomalari va geodezik nazoratning ijro sxemalari ilova qilingan yashirin ishlar to‘g‘risida guvohlik beruvchi dalolatnomalar bilan rasmiylashtiriladi. To‘liq yig‘ma binolarning umr boqiyligi ko‘p jihatdan o‘rnatilgan detallar va ular orasidagi payvand birikmalarining sifatiga bog‘liq bo‘ladi. Po‘lat o‘rnatilgan detallar va payvandlangan choklar tirqishlar hamda g‘ovaklar orqali kiradigan agressiv muhit ta’siri ostida korroziyaga uchraydi, buning natijasida konstruksiyalar orasidagi po‘lat birikmalarning zaiflashuvi va buzilishi ro‘y beradi. Konstruksiyalarni doimiy mahkamlash katta darajada atrof muhitni yomon ta’sirini oldini oladi. 125 Binolarni barpo etishning asosiy masalalaridan biri bu alohida konstruksiyalarning o‘zaro ishonchli birikishidir, chunki bunday birikmalarning sifati ma’lum bir darajada montaj qilingan inshootlarning sifati va ishonchliligini oldindan aniqlab beradi. Elemetlar birikmalari uch xilga bo‘linadi: choklar, tutashgan joylar (tutashmalar) va tugunlar. Choklar – elementlarning eng ko‘p uchraydigan birikmalari, bu birikmalar gorizontal va vertikal tekisliklar, yonma-yon joylashgan elementlarni orasidagi bo‘shliqdir. YOnma-yon yotqizilgan tom orayopma panellari orasidagi bo‘shliq, tom orayopma paneli va u yotadigan rigel devori orasidagi bo‘shliq, orayopma panellari va uning ustiga o‘rnatilgan devor panellari birlashgan tekisliklar – bu biriktiriladigan konstruksiyalarning orasidagi choklardir. Yüklə 3,18 Mb. Dostları ilə paylaş:
|