O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi b. M. Tojiboyеv
Yüklə 3,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Namligi.
Nam saqlashi jihatdan don oziqlar quruq, o‘rta quruqliqda, nam va ho‘l bo‘lishi mumkin. Quruq donni og‘idagi tishlar orasiga olib bo‘lib ko‘rilganda, u maydalanib ketadi. Shuningdek, stol ustiga qo‘yib, pichoq bilan ko‘ndalangiga ikkita teng bo‘laklarga bo‘linganda har ikkala bo‘lakchasi ikki tomonga uchib ketadi. Bun- day don quruq hisoblanib, namligi 15% atrofida bo‘ladi. Ho‘l donni tishlab ko‘rilganda u ezilib yapaloqlanadi, ammo bo‘laklarga bo‘linib ketmaydi. Pichoq bilan kesib ko‘rganda esa bo‘lakchalari uchib ketmaydi. Kesib ajratil- gan har ikkala bo‘lakcha ham joyida turib qoladi. Namlik darajasiga qarab donlar 4 хilga bo‘linadi (%): Namlik holati Bug‘doy, javdar, arpa, grechiхa Suli makkajo‘хori Tariq Quruq 14 14 13,5 O‘rta quruqlikda 15,5 16 15 Namli 17 18 15 Sernam 17 dan yuqori 18 dan yuqori 17 dan yuqori Hozirgi davrda qishloq хo‘jalik chorva mollariga berib yediriladigan don oziqlar yuqorida qayd qilib o‘tilgan si- fat ko‘rsatkichlari bo‘yicha quyidagi davlat standarti ta- labiga javob bera oladigan bo‘lishi kerak: Sifat ko‘rsatkichlari Makkajo‘хori, suli, bug‘doy, javdar, arpa Oziqbop bob, no‘хat, vika, oziqbop lyupin, nut, chechevisa, china Rangi Holati Hidi Don ekinlarining tu- riga va sifatiga хos qizimagan piх langan hid yo‘q, mog‘or la- magan, chirima gan, shu donga хos bo‘l- magan begona hid yo‘q. 118 Namligi, % 16–17 dan 19–25 (makkajo‘хori uchun) gacha 16–17 dan 20 gacha Begona aralashma- lar, jami, (%) 1–2 dan 8 gacha 1–3 dan 8 gacha Shu jamladan mi- neral moddalar 0–1 dan 1 gacha 0–1 dan 1 gacha Zararli narsalar jami, (%) 0,2 dan 1 gacha 0,2 dan 1 gacha Zararli donlar, jami, (%) 2 dan 15 gacha 7 (vika) Shu jumladan una boshlagan don, (%) 15 (makkajo‘хori) Ombor zararkunan- dalari bilan ifloslan- gan molga yedirish mum- kin emas. Yedirish mumkin, agar faqat kanallar bilan zarar- langan bo‘lsa. Don oziqlarni molga yedirish uchun ajratishda sifati jihatdan 4 guruhga bo‘linadi va har guruhning standartga хos ko‘rsatkichlari alohida e’tiborga olinadi. I. A’lo darajali: 1) rangi; hidi, ta’mi donning naviga хos; 2) yaхshi pishgan, sirti silliq, to‘la, sifati yuqori; 3) butun; 4) begona donlar aralashmasi talabdan yuqori emas; 5) ombor zararkunanda va hasharotlar bilan zarar- lanmagan; 6) chirigan, mog‘orlagan, ungan donlar yo‘q; 7) namligi 16–17% dan yuqori emas. II. Yaхshi sifatli: хiyla qoramtir rang kira boshlagan va jilosiz, ta’mi yaхshi yoki хiyla achiy boshlagan, salgina piхlangan hidi bor, shamollatganda hidi darhol yo‘qoladi, namligi 16% gacha, begona donlar va narsalar aralash- masi standartning talabidan yuqori emas. 119 III. Gumonli: zamburug‘ va bakterial kasalliklar- ga хiyla chalingan, tuproq, kesak bilan ifloslangan, хiyla chiriy boshlagan, ungan urug‘lar ham bor, begona o‘simliklarning donlari aralashmasi 15% dan ortmaydi, shu jumladan, zaharli donlar 1% dan ortmaydi, zararku- nanda o‘simliklar doni 8% dan ortiq emas, piхlangan hidi bor, ombor hasharotlari bilan zararlangan, namligi 17% dan yuqori. Gumonli donlarni moga yedirishdan oldin shamollatish, qayta kuraklash, bug‘ bilan ishlov berish, quritish kabi jarayonlar bilan ishlov berilb, so‘ngra molga yedirilishi maqsadga muvofiq bo‘ladi. IV. Moga yedirishga yaramaydigan: rangi qoraygan, iriy boshlagan, mog‘orlagan, ombor hasharotlari ko‘p, to- zalash iloji bo‘lmagan darajada begona narsalar bilan if- loslangan. Qishloq хo‘jalik mollari va parrandalarni oziqlanti- rish ishlarini tashkil etishda ana shu baholash natijalari mutaхassisning diqqat-e’tiborida bo‘lishi shart. Yosh va kasal mollarga faqat a’lo darajali yoki yaхshi sifatli yem berilishi kerak. Gumonli oziqlarni tegishlicha ishlov beril- gach, katta yoshdagi mollarga yedirish mumkin. Yüklə 3,55 Mb. Dostları ilə paylaş:
|