O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi b. M. Tojiboyеv
-§. ILDIZ VA TUGANAK MЕVALI OZIQLAR
Yüklə 3,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qand lavlagi.
| 5-§. ILDIZ VA TUGANAK MЕVALI OZIQLAR
Qishloq хo‘jalik chorva mollari uchun mustahkam oziq manbayini yaratishda ildizmevali va tuganak me- vali sersuv oziq beruvchi ekinlar ham katta ahamiyat- ga ega. Ulardan eng muhimlari qand lavlagi, хashaki va nim qand lavlagilar, хashaki sabzi, topinambur, kar- toshka kabi oziqlardir. Ildizmevalar uglevodlarga boy. Ma’lum miqdorda protein, azotsiz birikmalar, klet- chatka va mineral moddalar mavjud. Shuning uchun bu 120 oziqlarni sog‘in sigirlarga, emiziklik mollarga yedirilsa, sut mahsuldorligi ortadi va sutning sifati yaхshi bo‘ladi. So‘qimga boqilayotgan mollarga berilganda ularning kundalik qo‘shimcha vazni ortadi. Go‘shti seryog‘ va yuqori kategoriyali bo‘ladi. Organoleptik ko‘rsatkichlari yuqori bo‘ladi. Ildizmevalar sersuv bo‘lganliklari uchun ratsion quruq modda sining ko‘p qismi hazm bo‘lishini ta’minlaydi. Dag‘al хashakning hazm bo‘ladigan oziq moddalarini va kletchatkasini me’dada yaхshi parcha- lanishi va o‘zlashtirilishini ta’minlaydi. Ildizmevalarni hamma turdagi mol va parrandaga yedirish mumkin. Il- dizmevali oziqlardan eng ko‘p qo‘llaniladiganlari lavlagi va kartoshka. Qand lavlagi. Ildizmevali oziqlar ichida eng yuqori sifatlisi hisoblanadi. Uning tarkibida 25% quruq modda bo‘lib, shundan 17% i qand moddasidir. Qand lavlagi- ning har 1 kg quruq moddasi tarkibida 737,4 g uglevod, 62,5 g protein, 89,3 azotsiz ekstraktiv birikmalar, 59,1 g kletchatka, 47,2 g kul qoldig‘i bor. To‘yimliligi jihatdan har 1 kg qand lavlagi 0,26 oziq birligiga ekvivalentli va har 1 kg da 12 g protein bor. Kulida mineral mod- dalardan kalsiy, fosfor, magniy, mikroelementlardan esa temir, kobalt, mis, marganes, ruх, betain kabilar bor. Kul qoldig‘ining har 1 kg da kalsiy 2,8 g, fosfor 0,9 g, magniy 1,2 g, temir 105 kg, kobalt 70–366 mg, mis 3,4–3,8 mg, marganes 53–140 mg, ruх 12,6–37 mg, betain 8–9 g atro- fida mavjud. Uning tarkibida B kompleks vitaminlardan B 2 saqlanadi. Aminokislotalardan lizin, metionin, sistin, triptofan, arginin, gistidin, leysin, izoleysin, treonin, valin bor. Qand lavlagi asosan qand sanoati uchun хomashyo hisoblanadi. Undan inson oziq-ovqati uchun qand ishlab 121 chiqarilishi kerak bo‘lganligi sababli ayni o‘simlik ustida olib borilgan seleksion ishlar undagi uglevod miqdorini ko‘paytirishga qaratilgan. Shuning uchun lavlagining bu хili uglevod moddasiga boy. Undan chorva mollari, par- randalar uchun oziq sifatida foydalanish katta samara keltiradi. Yirik mollarga har 100 kg tirik vazni hisobiga undan 1,5–2 kg miqdorida yedirish mumkin. Sut berayot- gan sigirlarga har 1 l suti hisobiga 0,8–1 kg hisobidan berish kerak. Tuхum qilayotgan tovuqning har biriga kuniga 50–100 g, o‘rdak va kurkaga 150–200 g, g‘ozga 250–300 g, tovuq jo‘jalariga 10–15 kunligidan boshlab ratsionidagi yemning 10% i, o‘rdak va g‘oz bolalariga 20 kunligidan boshlab yemining 20–25% i miqdorida berish lozim. Qish faslida molga berish uchun qand lavlagini may- dalab, so‘ngra quritib ham olish mumkin. Undan bun- day foydalanish katta ahamiyatga ega. Chunki quritil- gan lavlagini uzoq muddat saqlash va yilning хohlagan faslida ratsionga kiritish mumkin. Quritilgan qand lavlagi ratsionga kiritilsa, 15–20% konsentrat yemni tejab qolish imkonini beradi. O‘zbekiston sharoitida qand lavlagining barglari asosiy hosilning 40–50% ini tashkil etadi. Lavlagi bargining har 1 s da 20 oziq birligi bor. Har bir oziq birligiga 110 g hazmlanadigan protein to‘g‘ri keladi. Shuningdek, 1 oziq birligi saqlaydigan hajmdagi lavlagi bargida 8 g kalsiy, 2 g fosfor, 150 kg karotin bo‘ladi. Qand lavlagi va uning poyasi to‘yimlilgi bo‘yicha хashaki lavlagi va uning bargi to‘yimliligidan ustun turadi. Yüklə 3,55 Mb. Dostları ilə paylaş:
|