O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti

x, a1, b819, doira, maktab, ptk_meb, Rels89 larning har biri identifikator
bo`la oladi. Lekin,
Лобар 


3ka 
dars bo`ldi
qovun, tarvuz 
while

48 
if for

a/bc 
lar identifikator bo`la olmaydi.
C++ tilida o„zgaruvchi va uning turlari
C++ dasturlash tili tarkibidagi barcha o‗zgaruvchilari qandaydir turlarga mansub
bo‗ladi, chunki o‗zgaruvchi e‘lon qilingandan so‗ng kompyuter xotirasidan
o‗zgaruvchi uchun joy ajratiladi. Dasturlash tillarida dastur bajarilishi paytida
qandaydir berilganlarni saqlab turish uchun o‗zgaruvchilar va o‗zgarmaslardan
foydalaniladi. O‗zgaruvchi-dastur obyekti bo‗lib, xotiradagi bir nechta yacheykalarni
egallaydi va berilganlarni saqlash uchun xizmat qiladi. Dastur ishlashi mobaynida
qiymatlari o‗zgarishi mumkin bo‗lgan identifikatorga o‗zgaruvchilar deyiladi.
O‗zgaruvchi o‘z nomiga, o‗lchamiga va boshqa atributlarga, xususiyatlarga ega
bo‗ladi. O‗zgaruvchilarni ishlatish uchun ular albatta e‘lon qilinishi kerak. E‘lon
natijasida o‗zgaruvchi uchun xotiradan qandaydir soha zahiralanadi, soha o‗lchami
esa o‗zgaruvchining aniq turiga bog‗liq bo‗ladi. C++ tilida o‗zgaruvchi e‘loni uning
turini aniqlovchi kalit so‗zi bilan boshlanadi va ‗=‘ belgisi orqali boshlang‗ich qiymat
beriladi (shart emas). Bitta kalit so‗z bilan bir nechta o‗zgaruvchilarni e‘lon qilish
mumkin. Buning uchun o‗zgaruvchilar bir-biridan ‗,‘ belgisi bilan ajratiladi. E‘lonlar
‗;‘ belgisi bilan tugaydi. O‗zgaruvchi nomi 255 belgidan oshmasligi kerak.
O‗zgaruvchilarni e‘lon qilish dastur matnining istalgan joyida amalga oshirilishi
mumkin.
Dastur
tarkibidaqandaydir
o`zgaruvchilardan
foydalanish
uchun,
ular,albatta,e`lon qilinishi kerak. E`lon qilishdan maqsad ushbu o`zgaruvchi uchun 
EHM xotirasidan joy ajratishdir.
O`zgaruvchini e`lon qilishda, albatta, uning turi, nomi, dastlabki qiymati
ko`rsatiladi(ya‘ni initsializatsiyalanadi. Ammo initsializatsiyalanmasdan ham e‘lon
qilinishi mumkin). Ya‘ni initsializatsiyalashni o`zgaruvchi e`lonida emas, balki
dastur ichida ham amalga oshirish mumkin.

---

---

46

Masalan: int a=5, b=10, c=43; initsializatsiyalangan holda e`lon qilish;
int a, b, c; initsializatsiyalamasdan e`lon qilish;
Bunda int – tur nomi bo`lib, integer (butun) so`zining qisqartirilgan shakli.
Demak,a,b,c lar faqat butun qiymatlarnigina qabul qilishi mumkin. Boshqa turli
qiymatlarni qabul qila olmaydi. Masalan, haqiqiy qiymat berilsa, haqiqiy sonning
kasr qismi tashlab yuboriladi.
Har xil tur uchun xotirada har xil joy ajratiladi. Hatto bitta tur uchun har xil
razryadli mashinalarda har xil hajmdagi joylar ajratilishi mumkin.
Yuqoridagi misollarda ko`rsatilganidek, bitta turdan foydalanib, bir nechta
o`zgaruvchilarni e`lon qilish mumkin va ular bir-birlaridan (,) belgisi bilan ajratib
yoziladi hamda (;) belgisi bilan yakunlanadi.