O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti

2.4 C++ DASTURLASH TILI TARKIBIDAGI STANDART FUNKSIYALAR 
VA IFODALAR 

Reja:
1. C++ tilida ifodalar; 
2. Ifodalarni C++ tilida ifodalash tartibi 
3. C++ dasturlash tilida standart funksiyalar. 
C++ tilida ifodalar 
Barcha dasturlash tillari kabi C++ dasturlash tilida ham matematik ifodalar
ma‘lum bir standart bo‗yicha yoziladi. Ifodalar tarkibidagi matematik funksiyalar
C++ tilida standart fuksiyalar yordamida yoziladi, agar ifoda tarkibidagi funksiya
standart funksiya tarkibida bo‗lmasa, alohida funksiya yaratib olish kerak.
Ifoda-sonlar, harflarni arifmetik amallar va qavslar bilan birlashtirilgan
yozuvga aytiladi.
C++
dasturlash
tilidagi
ifodalar
tarkibidagi
amallarni
bajarilishi
matematikadagi amallarni bajarilish tartibiga mos keladi. C++ tilida arifmetik
amallarni yozilishi yuqoridagi mavzuga asosan yoziladi. Ifodalar tarkibidagi
nomalumlar faqatgina lotin alifbosida yozilishi kerak. Ifoda tarkibida kasr sonning
surati yoki maxrajida ikki va undan ortiq hadlar bo‗lsa C++ tilida ular albatta

---

---

59

qavsga olinishi kerak. Ifodalarni C++ dasturlash tilida yozishda quyidagi
qoidalarga amal qilish lozim:
- ifodani kasr ko‗rinishida yozib bo‗lmaydi
a
x
*
7
19
23
*
2


(2*x+23)/(19-7*a) ;
- ifadada grek alifbosi harflari bo‗lsa ularni o‗ziga o‗xshash lotin alifbosi
harflari bilan almashtiriladi yoki ularning nomlari to‗liq yoki qisqacha yoziladi
(2a+3α)-8βsinγ+4δ-μ (2*a+3*alfa) - 8*beta*sin(gamma) + 4*b – m;
- ikkita amal ketma-ket yozilmaydi
9
58

58/-9 bu noto‗g‗ri, to‗g‗ri varianti 58/(-9) kabi bo‗ladi;
- agar satr biror amal belgisi bilan tugasa, yangi satr matematikadagidek
o‗sha amal bilan boshlanmaydi. Chunki ekranda biz ko‗rib turgan satrlar fizik
satrlar bo‗lib, mantiqiy satr bir nechta satrlardan tashkil topadi. Natijada yana
ikkita amal ketma-ket yozilgan bo‗lib qoladi;
- ochilgan qavslar soni yopilgan qavslar soniga teng bo‗lishi kerak ;
- dastur tarkibida nol raqami (0) va o harfini farqlashga odatlanish lozim.