O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi termiz davlat universiteti amaliy matematika kafedrasi «Axborot xavfsizligi» fanidan

FUNKSIONAL VAZIFASIGA KO’RA AXBOROTLARNI MUHANDIS-TEXNIK 
HIMOYALASH VOSITALARI QUYIDAGI GURUHLARGA AJRATILADI: 
1.Fizik vositalar.
Bu vositalarga mexanik, elektromexanik, elektron, elektronoptik, radio- va 
radiotexnik va boshqa qurilmalar mansub bo’ladi. Bu vositalarning vazifasi axborotlarga ruxsatsiz 
kirishni va tajouzkorlikni boshqa mumkin bo’lgan harakatlarni oldini olishdan iborat.
 
Bu vositalar quyidagi vazifalarni amalga oshirish uchun qo’llaniladi: 

korxona hududini qo’riqlash va uni kuzatish uchun;

binolarni qo’riqlash va uni nazorat qilish uchun; 

jihozlarni, mahsulotlarni, moliyaviy natijalar va axborotlarni qo’riqlash uchun; 

bino va inshoatlarni nazorat qiluvchi vositalarga kirishni himoya qilish uchun.
Barcha obyektlarni himoya qilishni fizik vositalarini uchta kategoriyaga ajratish mumkin: 
ogohlantirish vositalari
(obyekt o’ralgan devorlar);
tahdidni aniqlash vositalari
(signalizasiya va 
kuzatish uchun o’rnatilgan televizorlari) va 
tahdidni bartaraf qilish tizimlari
(o’t o’chirish 
vositalari) 
Umuman olganda bu kategoriyalarni quyidagi guruhlarga ajratish mumkin:

qo’riqlash va qo’riqlash-o’t o’chirish tizimlari;

qo’riqlash televizorlari;

qo’riqlash yoritgichlari;

fizik himoyalash vositalari;

apparat vositalari. 
2. Axborotlarni himoyalashni apparat vositalari 
Axborotlarni himoyalashni apparat vositalari quyidagi vazifalarni amalga oshirishga 
imkoniyat beradi: 

---

15 

axborotni ruxsatsiz chiqib ketish kanallarini aniqlash maqsadida texnik vositalarni 
maxsus tekshiruvlardan o’tkazish;

turli hil obyektlarni axborotlarni ruxsatsiz chiqib ketish kanallarini aniqlash;

axborotni ruxsatsiz chiqib ketishi aniqlangan kanallarini lokallashtirish (ajratib
olish);

sanoat shipionaji vositalarini qidirish va aniqlash;

konfidensial bo’lgan axborotlar va boshqa manbalarga ruxsatsiz kirishga qarshi
harakatlarning konfidisial bo’lishi.