O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent tibbiot akademiyasi

7.2-rasm 
Antigenni ko‘p qirrali xususiyatilari. Ashiteilщ)
immunogenlik 
xususiyatlariga qarab to‘la qimmatli, ya’ni immun reaksiyasini keltirib 
chikara oladi, tula kimmatli emas antigenlarga 'bulinadi. Tula kimmatsiz Ag 
uzlari immun reaksiyani keltirib chikara olmaydi, ularni gaptenlar deb 
ataladi. 
Gaptenlar antigen xususiyatga ega lekin, immunogenlik xususiyati yuk. 
gaptenlar tashib yuruvchi (shliper) moddalar bilan birikkanda tula kimmatli 
bulishlari mumkin. Immunogenlik xususiyati tiklanadi. Gaptenlar bulishi 
mumkin, oddiy gaptenlar (disxaridlar, organik birikmalar komplekslar -
pretsipitatsiyalanuvchi) - polipeptidlar, polisaxaridlar, nuklein kislotalari. 
Antigenlarni tabiati - Ag bulishi mumkin. Oksil, polisaxarid, nuklein 
kislotali yoki oksillar va oksil bilan yoglar birikmasi (lipoprotein) yoki oksid 
bilan yoglar birikmasi (glikoprotein) yoglar uglevodlar birikmasi 
glikolipidlar bulishi mumkin. Bundan tashkari bakteriyalar toksinlari, virus 
fermentlari (neyrominidaza, gemagglyutinin) kon zardob oksillari va b.x. 
xam antigen bulishi mumkin. 
Ekzogen antigenlar- antigenni endotsitoz yuli bilan xazim kilib 
(fagotsitlar) ularni Ag - deperminant kismini uzini membranasiga P -sinf 
MNS molekulalari bilan chikarib kuyadi. Bu antigenlarni T-effektor oldi V-
limfotsitlar aniklab o lishi mumkin, 'ya’ni bu tipdagi Ag organizmga 
tashkaridan tushadi.
5
 
Endogen antigenlar - uzi organizmni xujayralarini maxsuloti, kupchilik 
xollarda virus oksillari xujayralar tomonidan sintez kilinadi, anamal oksillar, 
5
Microbiology : an introduction / Gerard J. Tortora, Berdell R. Funke, Christine L. Case. — Twelfth edition, 2016

---

65 
opuxol xujayralari ularni Ag- deperminantlari SD8 T-limfotsitlar tomonidan 
tavsiya kilinadi, MNS T sinf molekulalari bilan birgalikda. 
Autoantigenlar - ba’zi bir Ag ma’lum bir sharoitda organizmda Ag 
xususiyatini namoyon kilishi mumkin, kachonki bu xujayralar uzlariga 
immun sistemani tolerantligi yukolgan bulsa (kuyganda, yukumli 
kasallanishdan so‘ng, nurlanish va x.). bundan tashqari organizmda tabiiy 
autoantigenlar xam avjuddir. Bularga kiradi ko‘z gavxari, qalqonsimon bez, 
bosh miya xujayralari, sperma va x. 
Antigenlarni maxsusliklari. 
l.Typ maxsusligi.
Xar bir tur uz antigen xususiyati bilan boshka turlardan 
fark kiladi. M: odam - maymundan, ot - eshakdan va x. Mana shu xususiyati 
turlarni bir-biridan farklashda sud tibbiyotida kullaniladi. 
.Gurux maxsusligi.
Xar bir tur ichida antigen xususiyati bilan bir biridan 
farklanuvchi guruxlar mavjud. M: odamda eritrotsitlar membranasidagi 
antigen buyich AVO guruxlarga bulish mumkin. Fenotipda 4 guruxga bulib 
keladi. A, V, AV, O gruppalar. 
Xujayra va tukima maxsusligi.
Organizmdagi kuplab xujayralar, tukimalar, 
organlar Ag jixatdan bir-birlaridan farklanadi. M: odamning yuragi antigen 
jixatdan buyrakdan, yugon ichak ingichka ichakdan va x. 
A.Boskichli maxsuslik.
Organizmni xar bir rivojlanish boskichi uzini Ag 
xususiyati bilan farklanadi, ya’ni tugilmasdan xomila ag bilan tugilgandan 
keyingi Ag tugri kelmaydi. 
5
 .Tip maxsusligi.
Kuprok mikroorganizmlarga kullaniladi. M: pnevmatok 
kapsula ag buyicha bir necha tiplarga bulinadi. 
v.Getrogen maxsuslik.
Uxshash Ag ega bulgan organizmlar uchraydi, 
uzok avlodlar yoki turlar urtasida ag deperminanti uxshash bulishi mumkin. 
M: Forsman antigeni AT kesishgan reaksiya berishi mumkin. Mushuk, it, 
kuy, dengiz chuchkasy eritrotsitlarda uchraydi. At bilan kesishgan reaksiya 
beradi. 
1.Antigen mimrikriya.
Oldingi xususiyatga uxshash, lekin bakteriyalar 
bilan odam organizmi organlari urtasidagi antigen uxshashlik kushiniladi. M: 
ulat kuzgatuvchisi Ag O grux eritrotsitlari Ag Bilan uxshashdir, vabo 
antigenlari ingichka ichak Ag bilan va x. 
8.
Ustma Ag.
Rak kasalligi xolatida xosil bulishi mumkin.yu kupchilik 
xujayralar Ag yigilmasi xavfli transformatsiya davrida uchrashi mumkin. 
Xujayra membranasiga anamal Ag ekspress bulishi kuzatiladi. Bunday 
antigenlarni anamal Ag yoki onkogen antigen deb ataladi. 
Mikroorgan 
izmlarn i antigenlari.