O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent tibbiot akademiyasi

O‘quv rejadagi boshqa fanlar bilan bog‘liqligi
Mikrobiologiya moduli 2 kurs talabalariga 3 semestrda o‘qitiladi. Moduli 
amalga oshirish o‘quv rejasida rejalashtirilgan mikrobialogiya, anatomiya va 
fiziologiya, patologiya fanlaridan olgan bilim va ko‘nikmalarga ega bo‘lishni 
talab etiladi. Mikrobiologiya modulidan olgan bilimlari farmakologiya, 
farmakognoziya, dori turlarini tayyorlash texnologiyasi, bioximiya, kimyo, 
normal fiziologiya, epidemiologiya, patologik fiziologiya,toksikologiya, 
klinik farmakologiya, tibbiy biologiya, patologik anatomiya, xirurgiya, 
akusher-ginekologiya, yuqumli kasalliklar fanlari bilan uzviy bog‘langan. 
 
1.2 Tarixiy rivojlanish davrlari; 
Mikrobiologiyaning rivojlanishida A.Levengukning roli va uning 
mikrobiologiyaning rivojlanishi tarixida "morfologiya davriga" qo`shgan 
hissasi. Mikrobiologiya rivojlanishining "fiziologiya" va "biokimyo" davrlari. 
Paster, Vinogradskiy va boshqalar ishlarining ahamiyati. 
Mikroorganizmlar kashf etilmasdan oldin ham inson qattiq, vino 
tayyorlashda, navvoychilikda mikrobiologiya jarayonlaridan keng qo`llamda 
foydalanib kelgan. Qadim zamonlardanoq shifokorlar va tabiatshunoslar 
ko`pgina yuqumli kasalliklarning kelib chiqish sabablarini izlay boshlagan. 
Masalan, Gippokrat (eramizdan oldingi 460-377 yillar), Lukretsiy (95-50 
yillarda) va o`sha davrning boshqa yirik olimlarning ishlarida, turli-
tumanyuqumli kasalliklarning sababchisi tirik tabiatga bog`liq ekanligi 
ko`rsatilgan. O`rta Osiyo xalqlari avvaldanoq chechak, moxov va boshqa 
kasalliklar to`g`risida ma'lumotlarga ega edi. Abu Ali ibn Sino (900-1037) bu 
kasalliklarning sababchilari tirik mavjudotlar ekanligini va ularning suv, havo 
orqali tarqalishini aytgan. 
Mikroorganizmlarning ochilishi mikroskopning ixtro etilishi bilan 
bevosita bog`liq bo`ldi. Birinchilar qatori Gans va Zaxariy Yansen, so`ngra 
G.Galiley 
va 
K.Drebbel 
tomonidan 
mikroskoplar 
yaratildi 
va 
takomillashtirildi. 
XVII-asrning 40 yillarida rimlik professor A.Kirxer (1601-1680) 
kattalashtiruvchi qurulma orqali har xil ob'ektlarni kuzatadi va o`ta mayda 

---

8 
"chuvalchanglarni" ko`radi. Bular mikrorganizmlar edi. Ammo bu tajribalar 
tasodifiy kashfiyotlar edi. 
Mikroorganizmlar haqida yanada ko`proq ma'lumotlar to`plagan shaxs 
mikrobiologiya tarixining "mikrobiologiya favri" ni boshlab bergan 
Gollandiyalik Antoni van Levenguk (1632-1723) bo`ldi.