O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

 
 

---

83 
4.5-jadval 
Personalni yollashga bo’lgan ehtiyojni prognoz qilish 
 
1-yil 
2-yil 
3-yil 
4-yil 5-yil 
Talab 
1.
Yil boshida talab etiladigan son 
120 
140 
140 
120 
150 
2.
Yil davomida talab 
prognozidagi o’zgarishlar 
+20 
yo’q 
-20 
yo’q 
-30 
3.
Yil oxirida talab etiladi, jami 
(1+2)
140 
140 
120 
120 
120 
Taklif 
4.
Yil boshida mavjud bo’lgani 
120 
140 
140 
120 
120 
5.
Korxoba ichida boshqa ishga 
o’tkazish hisobiga o’sish 
5 
5 
- 
- 
- 
6.
Quyidagilar hisobiga 
qo’yotishlar: 
- pensiyaga chiqish,
- qo’nimsizlik,
- tashqariga boshqa ishga o’tish; 
- umuman yo’qotishlar 
3 
15 
2 
20 
6 
17 
4 
27 
4 
18 
6 
28 
1 
15 
3 
19 
4 
14 
- 
18 
7.
Yil oxirida mavjud bo’lganlar 
soni (4+5-6) 
105 
118 
112 
101 
102 
8.
Yetishmaslik (e) 
35(e) 22(e) 
8(e) 
19(e) 17(e) 
9.
Yil davomida ishga 
yollanganlar orasida 
yo’qotishlar 
3 
6 
2 
4 
3 
10.
Yil davomidagi qo’shimcha 
ehtiyoj (8+9) 
38 
28 
10 
23 
20 
Personalga ehtiyoj taklif va talab bashoratlarini taqqoslash hamda kelajakda 
ish kuchiga taqchillikni yoki uning etish-masligini aniqlash yo’li bilan bashorat 
qilinadi.
4.5- jadvalda 5 yil muddatga talab va taklif bashoratlarining taqqoslanishi 
ko’rsatilgan. Bu yollanishi kerak bo’lgan ishchilar sonini aniqlash imkonini beradi. 
ishlab chiqarish dasturi hamda kadrlar miqdor tarkibidagi o’zgarishlar 
(masalan, kadrlar qo’nimsizligi ko’rsatkichlari asosida) prognozidan kelib chiqqan 
holda amalga oshiriladi. Ayni paytda, bunda ish vaqtining kutilayotgan 
o’zgarishlarini e’tiborga olish maqsadga muvofiqdir. 
Birinchi yili mehnatning yillik byudjeti vazifasini o’tab, har yili (agar talab 
tez o’zgaradigan bo’lsa yanada ertaroq) unga aniqlik kiritib turish mumkin bo’ladi. 
Ayrim hollarda personalga ehtiyojni uzoq muddatga (masalan, 5 yilga) bashorat 
qilish mumkin emas. Ba’zida esa tashkilot 1 yoki 2 yildan ko’proq muddatdagi 
o’zgarishlarni mo’ljallay olmasligi sababli uzoq muddatli bashoratga ehtiyoj ham 
bo’lmaydi. 
Talab va taklif prognozlarini solishtirish qancha miqdorda personalni ishga 
yollash (yoki nechta ishchi kuchi ehtiyojdan ortiqligini) kerakligini aniklash imkonini 

---

84 
beradi. Bu ma’lumotlar mehnat bo’yicha rejani ishlab chiqishga asos bo’ladi, o’qitish 
hajmi va dasturlariga, qisqartirilishi kerak bo’lgan shtatlarga aniqlik kiritadi. 
Talab va taklif prognozlari bo’yicha katta hajmdagi ma’lumotlarni tahlil etish, 
kelajakda tashkilotdagi ishlarning ahvoli qanday bo’lishi to’g’risidagi taxminlarni 
baholash uchun inson resurslarini modellashtirishdan foydalanish tavsiya etiladi.