|
 O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universitetiInvestitsiya loyihalarini boshqarish
3.4.
Loyihaning
hayotiylik
sikli:
investitsiya
oldi,
investitsion,
ekspluatatsiya fazasi, likvidatsiya fazasi. Investitsiyalarni loyihalash jarayonlari
va investitsiya oldi izlanishlari
Ishlab chiqarish yo’nalishidagi investitsiya loyihasini tayyorlash va hayotga
tadbiq etish uzoq vaqt davomida amalga oshiriladi. Bunda investitsiya loyihasi
g’oyadan, to moddiy yuzaga chiqishgacha bo’lgan jarayonni bosib o’tishi kerak. Har
qanday loyiha agar u amalga oshirilmasa, unchalik ahamiyatga ega bo’lmay qoladi
(ahamiyati, samarasi real hayotda bilinadi).
Rejali iqtisodiyot davrida kapital qo’yilmalar ob’ekti qurilib, ishga tushirilsa, u
tugallangan hisoblanar edi. Lekin, bozor munosabatlari sharoitida loyihani amalga
oshirish bilan bog’liq bo’lgan umumiy xarajatlar va loyiha amalga oshirilishidan
keladigan daromadga katta e’tibor beriladi.
Loyihani amalga oshirish bir qancha tadbirlarni amalga oshirishni taqazo etadi.
Masalan: loyihani texnik iqtisodiy asoslash va ishchi loyihani ishlab chiqish,
shartnomalar tuzish, loyihani moliyalashtirishni tashkil etish, resurslar ta’minoti,
ob’ektni qurish va uni ekspluatatsiyaga topshirish va boshqalar.
Loyihani amalga oshirish jarayonida unga tuzatishlar kiritish birmuncha
qiyinroqdir. Biroq, TIAni ishlab chiqishda buning imkoni mavjud. Masalan,
tanlangan joy, qurilgan bino, olingan texnologiya, yetarlicha o’rganilmagan holda
bozorga chiqish kabilar. TIA loyihaning umumiy sxemasini aks ettiradi, ifodalaydi.
Umuman olganda, loyihani amalga oshirish va uni tugatish oralig’idagi davr
investitsiya jarayoni deb ataladi. Investitsiya (sikli) jarayonini 4 ta bosqichga (fazaga)
bo’lish mumkin va ularning har birining o’z maqsad va vazifalari bor:
|
|
|
