O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti “mehnat ta’limi” kafedrasi
Yüklə 3,88 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2d ed., American Society for Metals, 1966. Used by permission of ASM International.) Yuqorida keltirilgan 1 soat davomida toblangan Martensitli temir
| Ishlatilishiga ko‘ra:
1. Konstruksion po‘latlar 2. Asbobsozlik po‘latlar Kimyoviy tarkibiga ko‘ra: 1. Uglerodli po‘latlar 2. Legirlangan po‘latlar 67 Q 100 200 300 400 500 600 700 Tempering temperature (°C) Figure 9.32 Hardness of iron-carbon martensites (0.35 to 1.2 percent C) tempered 1 h at indicated temperatures. (From p. 38 in E.C. Bain and H.W. Paxton, “Alloying Elements in Steel,” 2d ed., American Society for Metals, 1966. Used by permission of ASM International.) Yuqorida keltirilgan 1 soat davomida toblangan Martensitli temir uglerodli qotishmalar tarkibida( 0.35% dan 1.2% gacha C ) mavjud bo`ladi. 18 1. Konstruksion po‘latlar: Konstruksion po‘latlar tarkibida 0,6% gacha uglerod bo‘ladi. Uglerodli konstruksion po‘latlar sifatiga ko‘ra oddiy sifatli po‘latlar, sifatli po‘latlarga bo‘linadi. a) oddiy sifatli po‘latlar - ko‘rilish konstruksiyalari, armaturalari, simlar, parchin mixlar va boshqa buyumlar tarzida iste’molchilarga yuboriladi. Oddiy sifatli po‘latlar GOST 380-60 ga ko‘ra 3 guruxga bo‘linadi: A,B va V guruxga bo‘linadi. A guruxda mexanik xossalar garantiyalanadi. B guruxda kimyoviy xossalari garantiyalanadi. V guruxda mexanikaviy va kimyoviy xossalari garantiyalanadi. A guruxda po‘latlar St xarfi bilan 0,1,2...7 raqamlari bilan markalanadi. Raqam qancha katta o‘lsa po‘latlarning mustaxkamligi shuncha 18 William F.Smith Foundations of materials science and engineyering p406 68 ortiq bo‘ladi. Agarda raqam ishorasidash keyin KP bo‘lsa po‘lat qaynaydigan po‘lat bo‘ladi. Masalan: SNO, Sn1, Sn2, SnZ, Sn4, Sn5, Snb, Sn7 B gruppa po‘latlar M.K.B.St xarflari va raqamlari bilan markalanadi. Masalan: MSnO, ...MSn7, KSn0,...,KSn7, BSt1,...,BSn7 V gruppa po‘latlar asosan Martin usulida kislorod xaydaladigan konvertor usulida tayyorlanadi. VMST1..,VKStI b) sifatli po‘latlar. GOST 1050-60 ga ko‘ra po‘latlarning mexanik va kimyoviy xossalari garantiyalanadi. Bu po‘latlar kislorod tepasidan xaydaladigan asosiy konvertorlarda tayyorlanadi. Sifatli po‘latlar tarkibidagi margensning miqdoriga ko‘ra ikki guruxga bo‘linadi. I. gurux po‘latlarda margens miqdori 0,8% bo‘ladi. II. gurux po‘latlarda 1,2% ga yetadi. I. gurux po‘latlari raqamlar va tegishli miqdorlar bilan. II. gurux po‘latlar esa raqamlar va G xarfi bilan markalanadi. Masalan: I gurux po‘latlar 05, 05 kp g 08, 10, 15, 20, 25, 30, ...,85... II gurux po‘latlar 15g, 20g, ...,70 g markadagi ikki xonali sonlar 100 ga bo‘linadi. Shu marka po‘lati tarkibidagi uglerodning o‘rtacha miqdori chiqadi. G xarfi margenetsning miqdori oshirilganligini bildiradi. Masalan: 15g-0,15% uglerod Mn = 0,8-1,2% gacha ekanligi ko‘rsatadi. Yuqoridagi markadagi po‘latlardan 10, 15, 20, markali po‘latlardan tayyorlangan detallar zarur bo‘lgan taqdirda sementitlanadi ya’ni, sirtqi qatlamiga uglerod singdiriladi, 69 25, 30, 35 markali po‘latlar termik ishlanadi bo‘shatiladi. Tarkibida oltingugurt xamda fosfor miqdori oshirilgan p o‘latlar avtomat po‘latlar bor. Davlat texnik nazorati - 1414-94 ga ko‘ra A12, A20, AZO, A40g markalari mavjud. Sifatli konstruksion uglerodli po‘latlar (Davlat texnik nazorati 1050-94). Ular oddiy sifatli po‘latlardan tarkibida oltingugurt, fosfor va boshqa zararli aralashmalar kamligi bilan, har bir markada uglerod mshugori tor chegarada bo‘lib, ko‘p hollarda kremniy (51) va marganets (Mn) miqdori ko‘p bo‘lishi bilan farq qiladi. Po‘lat ikki xonali raqamlar bilan belgilanadi. Bu raqamlar uglerod miqdorini protsentning yuzdan bir ulushini bildiradi. Bu po‘latlar kimyovii tarkibi va mexanik xossalari garantiyalangan holda yetkazib beriladi (3-jadval). Oksidsizlantirilish darajasiga ko‘ra po‘lat qaynaydigan (kp), chala qaynaydigan (ps), qaynamaydigan (indeksi ko‘rsatilmaydi) xillarga bo‘linadi. Po‘latlar markasidagi G harfi undagi marganets miqdori ko‘p (1% gacha) ekanligini bildiradi. 19 Uglerodli asbobsozlik po‘latlar jumlasiga tarkibida 0,65 dan 1,s35% gacha uglerod bo‘lgan po‘latlar kiradi. Uglerodli asbobsozlik po‘latlar sifatli va yuqori sifatli bo‘lishi mumkin. Uglerodli asbobsozlik po‘latlar U7, U7A, U8, U8A,..., U13, U13A xarflar bilan markalanadi. U - Uglerodli ekanligini, keyingi raqamni o‘nga bo‘lsak S ning % miqdori A-xarfi sifatli ekanligini ko‘rsatadi. Uglerodli asbobsozlik po‘latlar tarkibida 0,15-0,35% kremniy, 0,15-0,4% marganets va bundan tashqari sifatli asbobsozlik po‘latlar tarkibiga 0,2% xrom, 0,25% nikel, 0,25% mis kiradi. Uglerodli asbobsozlik po‘latlar. Uglerodli asbobsozlik po‘latlarda Mn 0,6% ga yetishi xam mumkin. Bunga G xarfi ko‘yiladi. U8I, U8GA Yüklə 3,88 Mb. Dostları ilə paylaş:
|