O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi

Gimnastika mashg„ulot yuklamalari (nagruzka):
hajmi va jadallashishi. 
YUklamani hajmini va jadalligini aniqlaydigan dalillar, mashg‗ulotlarni 
yuklamalarini aniqlaydigan asosiy ko‗rsatgichlar va ularni belgilash qoidalari. 
Yirik halqaro turnirlarda, Evropa va jaxon chempionatlarida, Olimpiya 
o‗yinlarida shahsiy va komanda birinchiligida yuqori pog‗onaga intilish - bu 
sport sohasida maqsad. Rahbarlarni, murabbiylarni va gimnastilarni 
mashaqqatli ishlarini – bu maqsad mo‗ljallaydi.
Boshqa gimnastikachilarga qo‗yiladigan maqsad boshqacha bo‗ladi: 
yuqori pog‗onaga chiqish va xokazo, jismoniy kamolotga erishish, sog‗lomlikni 
mustahkamlash-mana shunday turli maqsadlar bo‗lishi mumkin. 
Gimnastikaning rivojlanish yo‗llariga aniqlik kiritish uchun, gimnastika 
bashorati kerak-bu esa ilmiy asoslangan kelajak ma‘lumotlar. Gimnastikada 
birinchi navbatda erkin mashqlarni mazmunini bashorati mumkin. Masalan, 
Olimpiya o‗yinlarda yutuqlarga erishish uchun boshqalarga nisbatan 

---

458 
kombinatsiyalar turt yil oldin keyin qanday o‗zgarishlar yuz berishini bilish 
muhim. Masalan, O.CHusovitina tayanib sakrash mashqini qanday usulda 
bajarib g‗alaba qozonishi mumkin, ma‘lumki, shu mashqni namoish qilish o‗z-
o‗zidan bo‗lavermaydi, buning uchun yillar kerak. O‗tmishni o‗rganib, yangilik 
kiritish bu qonunchilik gimnastikada oldindan bo‗lajak turt yillik o‗zzgarishlarni 
bashorati-solishtirish usuli, mutahasislarni baholashlari va modellash usullari, 
mashhur 
gimnastikachilarni 
ko‗rsatgichlarini 
o‗rganib 
kelajak 
gimnastikachilarni modelini aniqlash mumkin. 
Tayyorlashni qirralarini modelini tuzish - bu mashg‗ulot yuklamalarini, 
mashg‗ulotlar sonini, musobaqalarni sonini aniqlash va bularniijrosini 
ko‗rsatmalarini boshqalar bilan solishtirganda modeli chiqishi mumkin. 
Model nusxasiga gimnastikachining tuzilishi, faoliyati, jismoniy va 
texnik tayyorgarligi, ruhiy holati, musobaqa natijalari, kombinatsiyada 
yangiliklarva ijro etish mahorati kiradi. 
Saralash 
muammosi 
terma 
komandaga 
nomzodlarni 
izlashda, 
gimnastikachilarni ko‗rsatmalari asosiy modelga mos kelishiga olib boradi. 
Bularni musobaqalarda ko‗rsa bo‗ladi. Har bir nazorat mashqlarini bajarishda va 
turli ayyorlanishbosqichlarida test nazorat ko‗rsatgichlari ma‘lumot va ularni 
asosiy nusxa-model solishtirish saralash muammosini hal qiladi. Tajribali 
murabbiylar shartli dastur bilan chegaralanmay doim izlanishda bo‗ladilar. Bu 
esa yangilik yaratishda, ilgarilab yurishda o‗z samarasini beradi. Iqtidorli 
gimnastikachilarni aniqlash va to‗rt yilda nimalarga qodir bo‗lishlari bu jiddiy 
ish. Tayyorlash tizimida rejalash va dastur muxim ahamiyatga ega.