O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi

Uyga vazifa: Mavzu bo’yicha asosiy tushuncha va formulalarni yozish va o’rganish, mavzuga oid masalalar ishlash. (6-Ilova)

Tinglaydilar Masalani yozib oladilar

1-Ilova

2. 
   Ilova
   

3. 
   Ilova
   

“Klaster” tuzish uchun namuna va “Kalit so’zi”:

3. 
   Ilova
   

Spirtlarning formulasi	Empirik nomenklatura bo’yicha nomi	Ratsional nomenklatura bo’yicha nomi	Sistematik nomenklatura bo’yicha nomi
CH3OH	Metil spirti	Karbinol	Metanol
CH3CH2OH	Etil spirti	Metil karbinol	Etanol
CH3CH2CH2OH	Birlamchi propil spirti	Etil karbinol	1-propanol
CH3  CH (OH)  CH3	Ikkilamchi propil spirti	Dimetil karbinol	2-propanol
CH3CH2CH2CH2OH	Birlamchi butil spirti	Propil karbinol	1-butanol
CH3  CH2  CH (OH)  CH3	Ikkilamchi butil spirti	Metiletil karbinol	2-butanol
CH 3  CH (CH 3 )  CH 2OH	Izobutil spirti	Izopropil karbinol	2-metilopanol-1

Aromatik spirtlarda gidroksil guruhi yon zanjirda joylashgan bo’ladi. Aromatik spirtlar olinish usullari va kimyoviy hususiyatlari bo’yicha yog’ qator spirtlarga o’xshaydilar. Ular murakkab efir ko’rinishida o’simlik dunyosida keng tarqalgan. Aromatik spirtlar yoqimli xidga ega bo’lganliklari tufayli parfyumeriyada qo’llaniladilar.
Olinish usullari.

CH₂Cl _HOH
-HCl
CH₂OH

O C₆H₅ – C _H

O
+ H – C

H


KOH


C₆H₅CH₂OH + HCOOK

C H – CO – CH

[H]

C H – CH – CH

6 5 3
6 5 3
OH

C H – CHO
+H₂
C H – CH OH

6 5 6 5 2

3. 
   Ilova
   

“VENNA” tuzish qoidasi:

1-Doiraga: “Bir atomli spirtlar” ga oid tushunchalarni, 2-Doiraga “Ikki atomli spirtlar” ga oid tushunchalarni, Doiralar kesishgan joyiga “Bir atomli spirtlar” va “Ikki atomli spirtlar” uchun xos bo’lgan umumiy tomonlarini yozing.

Topshiriq uchun “Ekspert varag’i”:

6-Ilova
Uyga vazifa uchun masalalar:

1. 
   35 g bir atomli spirtdan olingan alken oldiniga ekvivalent miqdordagi vodorod bromid, so’ngra natriy metali bilan ta`sirlashganda 2,2,3,3-tetrametilbutan xosil bo`ldi. Spirtning nomi va miqdorini (mol) toping.
   
2. 
   Metanol va propanoldan iborat 3,68 g aralashmaning yonishidan 3,584 l (n.sh.) CO₂ xosil bo`ldi. Aralashma tarkibidagi xar bir spirtning massasini (g) aniqlang.
   

3 Miqdori 1,7 mol glitserin trinitrat portlaganda xosil bo`lgan gazlar aralashmasi (CO<sub>2</sub>, N<sub>2</sub>, H<sub>2</sub>O, O<sub>2</sub>) zichligi 1,09 g/ml, massa ulushi 10% bo`lgan KOH ning 2,62 l eritmasi orqali o’tkazilganda qanday modda xosil bo`ladi.
4. 140^oC da sulfat kislota ishtirokida 1 mol etanolning 25% ichki va 75% molekulalararo degidratlanishidan xosil bo`lgan moddalarning massa nisbatlarini aniqlang.

5. Spirtlar mavzusini o’qitishda bumerang usulidan

foydalanish

MAVZU: Spirtlar.
Nazariy mashg’ulotining o’qitish texnologiyasi
Mashg’ulot vaqti-2 soat	O’quvchilar soni-30-32 nafar.
Mashg’ulot shakli	Nazariy-yangi bilimlarni o’zlashtirish
Mashg’ulot rejasi	1. Bir atomli spirtlar,olinishi, xossalari va ishlatilishi. 2. Ikki atomli spirtlar,olinishi, xossalari va ishlatilishi. 3.Uch atomli spirtlar,olinishi, xossalari va ishlatilishi. 4.Fenollar, aromatik srirtlar, olinishi, xossalari va ishlatilishi.
O’quv mashg’ulotining maqsadi: Spirtlar haqida bilimlarni shakllantirish, shaxsiy faoliyat tartibini tashkil etish va shu bo’yicha mustaqil ijodiy izlanishni olib borish

va bilimlarni izlab topish, ularni yangi holatlarda qo’llash malaka va ko’nikmalarini shakllantirish;
Pedagogik vazifalar: Kislorodli organik birikmalar, spirtlar haqida tushuncha berish; Bir atomli spirtlar va ikki atomli spirtlar va ularni xossalari, ishlatilishi haqida tushuncha berish. Uch atomli spirtlar olinishi, xossalari, ishlatilishini tushuntirish; Fenollar, aromatik spirtlar, olinishi, xossalari va ishlatilishi haqida tushuncha berish; Mavzu savollari bo’yicha izohlash va shakllantirish jarayonini tashkil qilish.	O’quv faoliyatini natijalari: Mavzu bo’yicha tushunchaga ega bo’ladilar; Bir atomli spirtlar va ikki atomli spirtlar, ishlatilishi haqida tushunchaga ega bo’ladilar; Uch atomli spirtlar olinishi, xossalari, ishlatilishi haqida bilimga ega bo’ladilar; Fenollar, aromatik spirtlar, ishlatilishi haqida bilimga ega bo’ladilar; Mavzu asosida hulosalar chiqaradilar;
O’qitish usullari	Kitob bilan ishlash, tushuntirish, namoyish, “Bumerang”
O’qitish vositalari	Ma’ruzalar matni, doska, slaydlar, tarqatma materiallar; “Nima uchun” grafik organayzeri
O’qitish shakli	Kichik guruhlarda ishlash;
O’qitish shart-sharoitlari	Texnik vositalardan foydalanishga va kichik guruhlarda ishlashga mo’ljallangan auditoriya;
Qaytar aloqaning usul va vositalari	Og’zaki so’rov: Sinov savollari, taqdimot; Yozma so’rov: tarqatma materiallar bo’yicha;

“ Spirtlar.” mavzusidagi nazariy mashg’ulotining texnologik xaritasi

Faoliyat bosqichlari	Faoliyat mazmuni
	O’qituvchi	O’quvchi
1-bosqich O’quv mashg’ulotiga kirish (10-minut)	Mavzuning nomi, maqsadi, rejasi bilan tanishtiradi. Mavzuga oid “Tayanch iboralar” ni aytadi. (1-Ilova) Mashg’ulotda baholash mezonlari bilan tanishtiradi. Mashg’ulot shiori asosida ma’naviyat saboqlarini beradi;	Tinglaydilar; Yozadilar; Aniqlashtiradilar; Tinglaydilar;
2-bosqich Asosiy (65 minut)	O’quvchilarning o’tilgan mavzu bo’yicha egallagan bilimlarini “Nima uchun?” usuli orqali tekshiradi. Guruhlarni (4 ta kichik guruh) topshiriqni yo’riqnomasi va amalga oshirish texnologiyasi bilan tanishtiradi. Topshiriqni bajarish uchun Ekspert varaqlarini tarqatadi; (2-Ilova) O’quvchilarning ish faoliyatini nazorat qiladi va taqdimotini tashkillashtiradi; Yangi mavzuni tushuntirishni “Bumerang” texnologiyasidan foydalanib tashkillashtiradi. Guruhlarni texnologiyaning mohiyati bilan tanishtiradi va o’quv topshirig’ini tarqatadi. (3-Ilova) O’quvchilarning ish faoliyatini nazorat qiladi; Taqdimotini tashkillashtiradi; Mavzu bo’yicha o’quvchilarning tushuntirgan ishlarini izohlaydi va qo’shimcha tushunchalarni beradi.	Guruhlarda ishlaydilar, taqdimot qiladilar; Guruhlarda ishlaydilar; Taqdimot qiladilar; Tinglaydilar; Savollar beradilar;

3-Bosqich Yakuniy (5 minut)

Guruhdagi ish jarayonini baholaydi. Mustaqil ishlash uchun vazifa beradi. Uyga vazifa: Mavzu bo’yicha egallagan bilimlaridan asosiy hulosalarini yozib kelish;

Tinglaydilar Vazifani yozadilar;

1. 
   Ilova
   

2. 
   
   
   Ilova
   

“NIMA UCHUN” usuli uchun ekspert varag’i:

Nima uchun?

3. 
   Ilova
   

“Bumerang” metodida mashg’ulotni o’tkazish tartibi.

Ushbu texnoligiya bir necha bosqichda o’tkaziladi.
O’quvchilarga mustaqil o’rganish uchun mavzu bo’yicha matnlar tarqatiladi;
Berilgan matnlar o’quvchilar tomonidan yakka tartibda mustaqil o’rganiladi;
Har bir guruh a’zolaridan yangi guruh tashkil etiladi;
Yangi guruh a’zolarining har biri guruh ichida navbati bilan mustaqil o’rgangan matnlari bilan axborot almashadilar, ya’ni bir-birlariga so’zlab beradilar, matnni o’zlashtirib olishlariga erishadilar;
Berilgan ma’lumotlarni o’zlashtirilganlik darajasini aniqlash uchun guruh ichida ichki nazorat o’tkaziladi, ya’ni guruh a’zolari bir- birlari bilan savol-javob qiladilar;
Yangi guruh a’zolari dastlabki holatdagi guruhlariga qaytadilar;
Darsning qolgan jarayonida o’quvchilar bilimlarini baholash yoki to’plagan ballarini hisoblab borish uchun har ir guruhda “guruh xisobchisi” tayinlanadi;
O’quvchilar tomonidan barcha matnlar qay darajada o’zlashtirilganligini aniqlash maqsadida o’qituvchi o’quvchilarga savollar bilan murojaat etadilar, og’zaki so’rov o’tkazadilar;
Savollarga berilgan javoblar asosida guruhlarni to’plagan umumiy ballari aniqlqanadi;
Har bir guruh a’zosi tomonidan guruhdagi matnning mazmunini hayotga bog’lagan holda bittadan savol tuziladi;
Guruhlar tomonidan tayyorlangan savollar orqali savol-javob tashkil etiladi. (“Guruh hisobchilari” berilgan javoblar bo’yicha, ballarni hisoblab boradilar);
Guruh a’zolari tomonidan to’plangan umumiy ballar yig’indisi aniqlanadi;
Guruhlar to’plagan umumiy ballar guruh a’zolari o’rtasida teng taqsimlanadi.

1. 
   Guruh uchun