85
8-mavzu:
XOTIRA VA KASBIY MASLAHAT.
(ma‘ruza – 2 soat, seminar mashg‘ulot – 2 soat)
12.1. Ma‟ruzada ta‟lim texnologiyasi
O’quv soati: 2 soat
Talabalar soni:
O’quv mashg’ulotining shakli
Ko‘rgazmali ma‘ruza
Mavzu rejasi
1. Xotira haqida tushuncha.
2. Xotiraning fiziologik nazariyasi.
3. Xotira jarayonlari.
4. Xotira turlari.
5. Kasbiy maslahatda hatira qonuniyatlarini hisobga olish.
Mashg’ulotning maqsadi Talabalarga bilish jarayoni: xotira to‘g‘risida nazariy
bilimlar berish, xotira
jarayonlariga xos qonuniyatlarni
o‟zlashtirish hamda xotira qonunlariga tayanib xotirani rivojlantirish yo‘llari
bo‘yicha
amaliy ko‟nikmalarni shakllantirish.
Pedagogik vazifalar:
Xotira haqida ma`lumot bеrish.
Xotiraning boshqa psixik jarayonlari
bilan bog`liqligini asoslash.
Xotiraning fiziologik mеxanizmlarini
aniqlash.
Xotira va shaxs tajribasining boyligi
sifatlilik darajasi
haqida tushuntirish
Kasbiy maslahatda hatira
qonuniyatlarini hisobga olish haqida
tushuntiriladi.
O’quv faoliyati natijalari:
Xotira va ma‘lumotlarning miyada saqlanishiga ta‘sir
ko‘rsatuvchi omillar. Xotiraning samaradorligi. Eslab qolish
xususiyatiga ko‘ra xotiraning turlari. Kutilmagan ma‘lumot.
Ma‘lumotning mazmun yoki shakl jihatdan bir-biriga yaqinligi.
Esda saqlash vaqti bilan esga tushirish vaqti o‘rtasidagi farq.
Xotiraning sakkiz qonuni. Xotirani rivojlantirish yo‘llari.
O‘zlashtirilish lozim bo‘lgan ma‘lumotning xotirada saqlanish
bosqichlari. Mnemonika yoki mnemotexnika. Mnemotexnik
usullar. Xotiraning sifatlilik darajasi haqida to‘liq axborot
oladilar;
Ta’lim metodlari
Ma‘ruza, savol-javob, suhbat, munozara, 6-6 va Delfi texnikalari,
―Blits so‘rov‖, ―Klaster‖ usullari.
Ta’lim vositalari
Ma‘ruza matni, kompyuter texnologiyalari format qog‘ozlari,
markerlar, skotch,
86
Ta’lim shakllari
Frontal, guruhlarda ishlash.
O’qitish shart-sharoiti
Texnik vositalardan foydalanish va guruhlarda ishlashga
mo‘ljallangan auditoriya
Monitoring va baholash
Og‘zaki nazorat, savol-javob, reyting tizimi asosida baholash.
Ma‟ruzaning texnologik xaritasi
Faoliyat
bosqichlari
Faoliyat mazmuni
O’qituvchining
Talabaning
I. Kirish
bosqichi
(10 daqiqa)
Tayyorlov bosqichi
Asosiy muammo va yakuniy xulosani ishlab chiqadi.
Kichik muammolar va har bir kichik muammo bo‘yicha
oraliq xulosalar ishlab chiqadi.
Talabalarning faol va ongli ishtirokini, hamda kichik va
asosiy
muammolarning
yechimini
topishni
ta‘minlaydigan yo‘naltiruvchi savollar ro‘yxatini tuzadi.
Muammoga kirish usul va vositalarini aniqlaydi.
1.1. Mavzuning nomi, o‘quv maqsadi, kutilajak o‘quv
natijalarini e‘lon qiladi. O‘quv mashg‘uloti muammoli
shaklda o‘tkazilishini tushuntiradi.
Mavzu
bo‘yicha
berilgan
ma‘ruza matnini o‘qib, o‘rganib
chiqadi.
Eshitadi, yozib oladi.
II. Asosiy
bosqich
(60 daqiqa)
2.1. Suhbat shaklida talabalar bilimlarini faollashtiradi.
Bilimlarni faollashtirish jarayonida talabalarning o‘quv
muammosi yechimini topish faoliyatini faollashtirishga
yordam beradigan ma‘lumotlar ko‘lami darajasini
aniqlaydi.
2.2. Muammoli vaziyatlar mavjud obyektlarni aniqlash
yo‘llarini belgilovchi bir nechta yondashuvlar (variantlar)
taklif qiladi.
2.3. Talabalarni kichik guruhlarga bo‘ladi (har bir
guruhda 6 tadan ko‘p ishtirokchi bo‘lmasligi kerak) va
guruh ishlarini tashkil qiladi.
2.4. Taqdimot boshlanishini e‘lon qiladi. Guruhlar
faoliyatining natijalarini muhokama qiladi. Talabalar
bilan birgalikda javoblar to‘liqligini baholaydi. Agar
javob to‘liq bo‘lmasa yoki umuman javob bo‘lmasa
qo‘yilgan muammoli savollarga javob beradi.
2.5. Berilgan kichik muammoning yechimini topishning
aniq, strukturaga soligan, rasional yo‘llarini taklif qiladi.
Birinchi oraliq xulosani hosil qilishga undaydi.
2.6. Birinchi kichik muammoning yechimi bo‘yicha
oraliq xulosa qiladi.
2.7. Ikkinchi kichik muammoni aytadi va uning
yechimini topish yo‘llarini tashkil qiladi. Yo‘naltiruvchi
muammoli
savollarni beradi
2.8. Talabalarni uchta guruhga bo‘ladi. Ularni o‘zaro
hamkorlikda
ishlashlari
uchun
sharoit
yaratadi.
Savollarga berilgan javoblarga tayangan holda, ikkinchi
kichik muammoni yechimini topish bo‘yicha fikrlar
bildirishni
taklif
qiladi.
Kuzatadi,
yo‘naltiradi,
rag‘batlantiradi.
2.9. Ikkinchi kichik muammo yechimini topishda tanlab
olingan fikr va g‘oyalarni muhokamasi, hamda taqdimoti
boshlanishini e‘lon qiladi.
2.10. Delfin texnikasi yordamida guruhlar tomonidan
taklif qilingan kichik muammo yechimlaridan eng
sarasini tanlab olish va baholash ishlarini tashkil qiladi.
2.11. Saralash va baholash natijalariga tayanib, ikkinchi
oraliq xulosani ishlab chiqadi.
2.12. Talabalarga umumiy muammo yechimi bo‘yicha
yakuniy xulosani shakllantirishni taklif qiladi. Javoblar
sharhlaydi, aniqlashtiradi, to‘g‘rilaydi.
Yakuniy xulosani shakllantiradi.
Suhbatga kirishadi.
Savollarga
javob
berishadi.
Berilgan
javoblarni
o‘zaro
to‘ldirishadi.
Eshitadilar.
Muammoni
dab-
durustdan
yechimini
topish
mumkin
emasligini
anglab
yetadilar.
Yuzaga
kelgan
qiyinchiliklarni
hal
etish
bo‘yicha fikrlarini bildiradilar.
Guruhlarda ishlaydi. Muammoli
savollar bo‘yicha aniq javoblar
tayyorlaydilar
(6 daqiqa ichida).
Guruhlar ish natijalarini taqdim
etadilar,
boshqa
guruh
javoblariga
nisbatan
fikr
bildiradilar,
muhokama,
munozara, tahlil qiladilar. Kichik
muammoning
yechimini
topishning
optimal
usullari
haqida xulosalar qiladilar.
Suhbatga kirishadi.
Savollarga javob berishadi.
Guruhlarga bo‘linadilar Har bir
guruh optimal fikr va g‘oyalarni
tanlash, baholash va qayd qilish
uchun bittadan ekspert tanlaydi.
Kichik muammoni yechimini
topish bo‘yicha uz fikr va
takliflarini aytadilar, ekspertlar
esa ularni yozadilar.