Bobning qisqacha mazmuni Tashqi savdo bitimlariga shunday ta’rif beriladi: "tashqi savdo bitimlari-
bu shunday bitimlarki, unda turli davlatlar shaxslarining tijorat maqsadida
moddiy foyda olishni yoki inson faoliyatining boshqa natijalarini nazarda
tutib,
fuqarolik
huquqi
va
majburiyatlarni
o‘rnatish, o‘zgartirish va
tugatishdir".
Bunday ta’rif hozirgi kundagi tashqi savdo bitimlarining haqiqiy holatini
to‘liq ifodalaydi va eng muhimi 1980- yilda qabul qilingan tovarlarni xalqaro
oldi-sotdisi to‘g‘risidagi Vena Konvensiyasiga mos kelmoqda.
Shuni ham aytish kerakki, 1980- yildagi Vena Konvensiyasini hisobga
olib, tashqi savdo bitimlariga boshqa ta’rif ham berish mumkin. Masalan, rus
olimi V.S.Pozdnyakov shunday ta’riflaydi: "Bu shunday harakatki, bunda
tovarlarni eksport va importi bilan bir qatorda xizmatlar ko‘rsatish va
tashkiliy harakterdagi ishlarni amalga oshirish uchun fuqarolik huquqi va
majburiyatlarni belgilash, o‘zgartirish va bekor qilishdir".
Xalqaro shartnomalarning asosiy turlari: Oldi-sotdi, mol-mulk yollash,
litsenziya, saqlash, komissiya, yuk tashish, topshiriq, transport ekspedistiyasi,
sug‘urta, kredit, sovg‘a, topshiriq berish shartnomalari.
Tayanch iboralar: Shartnoma, kelishuv, bitim, Vena Konvensiyasi, oferta, aksept.
Nazorat savollari 1.Xalqaro oldi-sotdi kelishuviga asoslangan bitimlar deganda nimani
tushunasiz?
21
2.
Bitimning belgilarini sanab o‘ting.
3. Tuzilayotgan bitim uchun sherik haqida axborotlar.
4.Shartnoma taraflarining huquq va burchlarining tushuntiring.
5.Shartnoma yuzasidan norozilik deganda nimani tushunasiz?
6.Shartnomalar yuzasidan vujudga keladigan nizolar qaysi tashkilot tomonidan
ko‘rib chiqiladi?
