O’zbekiston Respublikasi Sog’liqni saqlash vazirligi Oliy ta’lim fan va innovatsiyalar vazirligi Navoiy viloyati hududiy boshqarmasi Xatirchi Abu Ali ibn Sino nomidagi jamaoat salomatligi texnikumi Guruh

TEPKI BELGILARI VA ALOMATLARI
Isitma 1-2 kunga kelib maksimal darajada bo’ladi va 4-7 kun davom etadi. Shikastlangan so’lak bezlari sohasi og’riqli bo’ladi. Og’riq bir necha nuqtalarda: quloqning oldida, quloqning orqasida (Filatov alomati) va so’rg’ichsimon o’simta sohasida ifodalanadi. Mursu alomati — shikastlangan quloq yonidagi so’lak bezlari chiqaruvchi kanali sohasidagi shilliq qavatning yallig’lanish reaktsiyasi. Uning ustidagi teri tarang, yaltiroq bo’ladi, shish bo’yinga tarqalishi mumkin. Bezlarning kattalashishi 3 kun ichida maksimal darajaga yetadi, 2-3 kun saqlanib turadi va asta-sekin (7-10 kun ichida) normal holatga qayta boshlaydi.
Epidemik parotitining prognozi ijobiy bo’lib, o’lim ko’rsatkichlari juda kam (100 000 ta holatga 1 ta), ammo moyaklarning atrofiyasi (bepushtlikka olib keladi) va kar bo’lib qolish xavfini inobatga olish kerak.
TEPKINI TASHXISLASH
Laboratoriya usullaridan tashxisni tasdiqlashning eng ishonchli usuli — parotit virusini qondan, halqum surtmasi, quloq yon so’lak bezlari sekreti, orqa miya suyuqligi yoki siydikdan ajratib olishdir.
Immunoflyuorestsent usullar 2-3 kundan keyin (standart tekshirish usulida — 6 kundan keyin) hujayra madaniyatida viruslarni aniqlash imkonini beradi. Shuningdek bu usul virusli antigenni bevosita burun-halqum hujayralarida aniqlab beradi, bu esa javobni tezda olish imkonini yaratadi.
Serologik usullar antitana titri o’sishini faqat kasallik boshlanganidan 1-3 hafta o’tgach aniqlash imkonini beradi. Bunda turli usullar qo’llaniladi. Eng informativ usuli qattiq-fazali immunoferment tahlil bo’lib, bundan kechroq muddatda natijalar oddiyroq reaktsiyalar bilan olinadi. Juft zardoblar tekshiriladi: birinchisi kasallikning boshlanishida olinadi, ikkinchisi — 2-4 haftadan so’ng. Titrnining 4 marta yoki undan ko’pga oshishi diagnostik sanaladi. Antigen (allergen) bilan intradermal sinovdan foydalanish mumkin. Manfiy sinovning musbat holatga o’tishi diagnostik hisoblanadi. Agar teri sinovi kasallikning dastlabki kunlaridayoq ijobiy bo’lsa, demak, ushbu shaxs bundan oldin tepkini boshdan o’tkazganligidan dalolat beradi.