O„zbekiston Respublikasi Sog„liqni Saqlash Vazirligi Toshkent farmatsevtika instituti Psixologiya Farmatsiya va sanoat farmatsiyasi fakulteti barcha yo„nalishlari talabalari uchun o„quv-uslubiy qo„llanma Toshkent-2018

Qo`zg`alish va 
tormozlanish 
kuchi bo`yicha

Og`ir va 
vazminligiga 
ko`ra

Xatti-
harakatchanligiga 
ko`ra

---

50
Nerv tizimining kuchi fiziologik moddaning ko`pligiga qarab aniqlanib, unga

asosan kuchli nerv tizimining turida - moddalar zahirasining ko`pligi, kuchsizda esa -
kamligi ko`zatiladi. Nerv tizimining kuchi qo`zg`alish jarayoniga bog`liq bo`lib, u
tormozlanishda ifodalanadi.
Yuqorida aytib o`tilgan sifatlarga asoslanib, I.P.Pavlov oliy nerv faoliyatining
asosiy turini ajratadi. Ular Gippokrat temperament turlariga mos keladi:
2-shakl 
1. 

Kuchli, og`ir vazmin emas. (qo`zg`alish
tormozlanishdan ustuvor).
Tez qo`zg`aluvchan tur. 

Holerik turga xos. 

2. 


Kuchli, og`ir vazmin, harakatchan tur.
Jonli tur. 


Sangvinik turiga xos. 

3. 


Kuchli, og`ir vazmin, bosiq, sekin
harakatlanuvchan. 


Flegmatik turiga xos. 

4. 

Kuchsiz tur. 
Melanholik turiga xos. 

Shunday qilib, I.P.Pavlov ta‟limotiga asosan temperament oliy nerv

faoliyatining inson xatti-harakatida namoyon bo`ladigan individual xususiyatidir.
Yuqorida aytib o`tganimizdek akademik S.Pavlov temperament xususiyatlarini
belgilab beruvchi uch oliy nerv tizimi xossalarini ajratgan edi: 3-shakl


kuch 
harakatchanlik