Oʻzbekiston respublikasi

It = 1/3(A1/A + R1/R + S1/S) * 100%
Bunda,
It — transmilliylashuv indeksi, %
A1— xorijiy aktivlar;
A — umumiy aktivlar;
R1 — xorijiy filiallarda mahsulot va xizmatlar sotish hajmi;
R — mahsulot va xizmatlar sotishning umumiy hajmi;
S1 — xorijdagi shtatlar (ish o'rinlari);
S — kompaniya ishchilarining umumiy shtati.
Zamonaviy TMKlar faoliyatida quyidagi asosiy tendensiyalar
kuzatilmoqda:
- aktivlarning umumiy hajmida xorijiy aktivlar ulushiga ko‘ra tasniflashda AQSHning TMKlari yetakchilik qilishmoqda;
- Yaponiya TMKlarining faoliyati 1970—1980-yillarda boshqa TMKlarga nisbatan birmuncha barqaror bo'lgan, lekin umumiy holda hozirgi vaqtda ham ular TMKlar raqobatlashuvida o‘zining mustahkam o'rnini egallab kelishmoqda;
- hozirgi davrda Xitoy TMKlari jadal sur'atlarda o‘z faoliyatlarini kengaytirmoqda, shuningdek, TMKlar faoliyatini rivojlantirishga qaratilgan faol tadbirlarni amalga oshirayotgan mamlakatlar qatoriga Braziliya, Janubiy Koreya, Hindiston va Malayziyani kiritish mumkin;

• 
  Yevropa TMKlari mashinasozlik, elektrotexnika, avtomobilsozlik, farmatsevtika sanoati kabi yirik xarajatlar talab etuvchi
  
• 
  sohalardagi ilmiy tadqiqot va ishlanmalarni rivojlantirishga alohida e’tibor berishmoqda;
  
• 
  Tarmoq tarkibi nuqtayi nazaridan eng yuqori transmilliylashuv indeksini kimyo va farmatsevtika sanoatidagi TMKlar, undan keyingi o'rinlarni oziq-ovqat va elektronika sanoati egallashgan, eng past indeks esa savdo kompaniyalariga tegishlidir.
  

2- jadval
Korxonalarda pul oqimlarini tasniflanishi⁷

№	Tasniflash xususiyati	Pul oqimini turlari (nomi)
1	Faoliyat yo‘nalishlari bo‘yicha	Operatsion faoliyatdan keladigan pul oqimi
		Investitsion faoliyatdan keladigan pul oqimi
		Moliyaviy faoliyatdan keladigan pul oqimi
2	Shakllanish doirasi va iqtisodiy jarayonga xizmat ko‘rsatish ko‘lami bo‘yicha	Korxona bo‘yicha umumiy pul oqimi
		Alohida tarkibiy bo‘limlar, filiallar bo‘yicha pul oqimi
		Xo‘jalik faoliyati, jarayonlari turlari bo‘yicha pul oqimi
3	Amalga oshirish shakllari bo‘yicha	Naqd pul oqimi
		Naqd bo‘lmagan pul oqimi
4	Natijaviyligi bo‘yicha	Ijobiy pul oqimi
		Salbiy pul oqimi
5	Vaqtni hisoblash usuli yoki davriyligi bo‘yicha	Joriy (real) pul oqimi
		Kelajakdagi pul oqimi
6	Ajratilgan vaqt bo‘yicha	Qisqa muddatli pul oqimi
		Uzoq muddatli naqd pul oqimi
7	Hajmning yetarliligi yoki sof qiymati bo‘yicha	Ortiqcha pul oqimi
		Taqchil pul oqimi
		Optimal pul oqimi
8	Hajmni hisoblash usuliga ko‘ra	Yalpi pul oqimi
		Sof pul oqimi
9	Harakat yo‘nalishi bo‘yicha	Kiruvchi pul oqimi
		Chiquvchi pul oqimi
10	Aylanish doirasi bo‘yicha	Ichki pul oqimi
		Tashqi pul oqimi
11	Valyuta turi bo‘yicha	Milliy valyutadagi pul oqimi
		Chet el valyutasida naqd pul aylanishi
12	Oldindan taxmin qilishga ko‘ra	Rejalashtirilgan pul oqimi
		Rejadan tashqari pul oqimi
13	Shakllanish vaqti intervallarining barqarorligi bo‘yicha	Bir xil vaqt intervallari bilan muntazam pul oqimi
		Notekis taqsimlangan muntazam pul oqimi
14	Shakllanishning uzluksizligi	Doimiy pul oqimi
		Diskret pul oqimi

Endi yuqoridagi jadvalda keltirilgan pul oqimlarining turlari to‘g‘risida qisqacha ma’lumotlar keltirish orqali pul oqimlari tasniflanishining korxona faoliyatidagi ahamiyatini bilib olishimiz mumkin.

Korxonalarda pul oqimining faoliyat yo‘nalishlari bo‘yicha turlari hisoblangan operatsion, investitsion va moliyaviy faoliyatdan keladiga pul oqimlari va ularning tarkibi haqida yuqori o‘rinlarda gaplashdik.
Iqtisodiy jarayonga xizmat ko‘rsatish ko‘lami yoki shakllanish doirasi bo‘yicha korxonaning umumiy pul oqimi umuman korxona biznesiga xizmat qiladigan pul oqimlarining barcha turlarini to‘playdigan turini anglatadi. Bu pul mablag‘larini korxona darajasida olish va undan foydalanish bilan tavsiflanadi.
Har bir tarkibiy bo‘linmaning pul oqimi alohida boshqarish obyekti sifatida korxonaning filiallari, vakolatxonalari va boshqa tarkibiy bo‘linmalarini ajratish natijasida mustaqil o‘rganishilishi tushuniladi.
Xo‘jalik faoliyati va jarayonlari turlari bo‘yicha pul oqimida faoliyat yoki xo‘jalik jarayoni turidan kelib chiqqan holda pul oqimlarini hisobga olish va tahlil qilish nazarda tutiladi.
Naqd pul oqimi deyilganda to‘g‘ridan-to‘g‘ri naqd pul bilan xizmat ko‘rsatiladigan korxonaning umumiy pul oqimining qismi tushunilib, u korxona tomonidan banknotalar va tangalarni olish yoki to‘lash bilan tavsiflanadi.