Oʻzssr, Oʻzbekiston ssr iqtisodiy va madaniy hayot

Ikkinchi 5 yillik davri
1933—1937 yillarda OʻzSSRda barpo qilinadigan sanoat korxonalari respublikaga ancha manfaat keltirdi. Masalan, Chirchiqdagi azotli oʻgʻitlar zavodi va Toshkent toʻqimachilik kombinatini barpo etilishi Oʻrta Osiyo mintaqasida paxtachilikni rivojlantirdi. Umuman ikkinchi 5 yillik davrida 189 ta turli sanoat korxonalari va elektr stansiyalari barpo etildi. Ular orasida Fargʻonadagi yigirish-toʻqish fabrikasi, Xavdogʻ va Uchqizil neft konlari, Toshkent matbaa kombinati, Qoʻqon superfosfat zavodi, Buxorodagi issiqlik elektr stansiyalari, Qodiriya va Boʻrjar stansiyalari, Toshkent lak-boʻyoq zavodi va boshqalar bor boʻlib, ular nafaqat respublika, balkim Ittifoq ehtiyojlarini ham qondirgan.
Uchinchi 5 yillik davri
Urushdan oldingi uchinchi 5 yillik davri (1938—1942)da sanoat rivojlanishida siljish kuzatildi. Urushning boshlanishiga kelib, OʻzSSRda 134 ta sanoat korxonasi qoʻshimcha ravishda ishga tushirildi. Ular orasida Chirchiq elektr-kimyo kombinati, Toshkent toʻqimachilik kombinatining 2 navbati, Moʻynoqdagi yirik baliq-konserva zavodi bor edi. Chirchiq GES, Olmaliq mis eritish kombinati, Quvasoy GRESi, Tovoqsoy va Samarqand GESlarini qurish, Angrendagi koʻmir konini ishga tushirish jadal surʼatlar bilan bordi.
Urush boshlanishi vaqtiga kelib respublikaning sanoat potenniali 1445 ta yirik va oʻrta sanoat korxonalarini hamda 19 mingta mayda korxonalarni oʻz ichiga olgan. Oʻzbekiston Sovet Sotsialistik Respublikasi urush vositalarini va isteʼmol buyumlarini ishlab chiqaradigan tarmoqlar oʻrtasidagi nisbat jiddiy ravishda oʻzgardi. Yirik sanoat salmogʻi 1928 yildagi 16,3% dan 1940 yilda 32,8% ga koʻtarildi.
Sanoatni kadrlar bilan taʼminlash jarayoni ziddiyatli xususiyatga ega boʻldi. Umuman, shiddatli industrlashtirish surʼatlari ishchilar va muhandis-texnik kadrlar bilan taʼminlashning miqdor jihatidan oʻsishiga obʼyektiv sharoit yaratdi. Masalan, yirik sanoatda ishchilar sinfining soni birinchi 5 yillikdagi 17,9 mingdan 62,4 ming kishiga yetdi yoki deyarli 3,5 baravar ortdi. 1937 yilga kelib sanoat ishchilarining umumiy miqdori 181 ming kishidan iborat boʻlgan.
Sovet davlatining siyosiy rahbariyati yuzaga kelgan yoʻqotishlar oʻrnini maʼmuriy-buyruqbozlik orqali majburlash va yuqoridan tashkil qilingan "sotsialistik musobaqa", "zarbdorlik", "staxanovchilik" va boshqalar bir qator ishchilar harakatlari vositasida "ommaning inqilobiy gʻayrat-shijoati"ni avj oldirish bilan qoplashga intildi.
Tarixi
Oʻzbek SSJ, 1-Dekabr 1938.