46
AFRIKA XALQLARINING MUS TAM LA KA CHILIKKA
QARSHI KURASHLARI
XIX asr oxirida Tunis aholisi
Tropik Afrika mamlakatlarida milliy
mafkuraning shakllanishida yangi, oʻqi
-
mishli ijtimoiy qatlamning paydo boʻlishi
katta rol oʻynadi.
Odatda bu qatlamni
mustamlaka rejimiga xizmat qilayotgan
kichik amaldorlar, oʻqituvchilar,
ruhoniy
-
lar, shifokorlar va yuristlar tashkil qilardi.
Koʻp hollarda bu afrikaliklar anʼanaviy
shakllangan ajdodlar dinidan voz kechi-
shardi. Xristianlikni qabul qilganlaridan
soʻng ularni bogʻlab turgan qabilaviy
aloqalar susayib, yevropacha madani-
yatga intilish kuchayib borardi. Ana shu
yangi qatlam doirasida milliy intelligensi-
ya (ziyolilar) shakllanib bordi.
M
ustaqillik uchun kurash yillarida
Afrika vatanparvarlarining ajoyib
qobiliyatlari namoyon boʻldi.
Qarshilik
koʻrsatish harakatlariga asosan katta
kichik davlatlar va davlat birikmalari-
ning hukmdorlari, qabilalar boshliqlari
rahbarlik qildilar. Ular orasida, ayniqsa,
Samori
,
Behanzin, Raboh, Muhammad
ibn Abdulla
kabilar oʻz jasorat lari va ud
-
daburonliklari bilan mash hur boʻlganlar.
Bu davrda Afrika mamlakatlari
uchun umumiy boʻlgan mustamla
kachilik va taraqqiyot muammolari
ning o‘ziga xos jihatlari nimalardan
iborat?
TARIXIY MUSHOHADA
XIX asrning 70-yillarigacha ...
1884–1885-yillardagi Berlin konfe
rensiyasi ...
1876-yilgacha Yevropa davlatlari ...
BILIB OLING
47
Xullas, Birinchi jahon urushi
arafasida imperialistik dav-
latlarning Afrikani boʻlib
olish
jarayoni yakunlandi. Oʻz vata
-
nini va mustaqilligini himoya
qilgan yuz minglab afrikaliklar
mustamlakachilar bilan boʻlgan
tengsiz janglarda halok boʻldilar.
Mustamlakachilar esa qitʼaning
tabiiy boyliklarini talash, aholisini
shafqatsiz ekspluatatsiya qilish
evaziga cheksiz boyliklar orttirib,
Yevropani yuksaltirishga hissa
qoʻshdilar.
Dostları ilə paylaş: 
