632
G. P
urPura
, Tabula Banasitana de viritana civitate
[pp. 625-641]
Foto (da ilmaroc 2 n. 94)
633
G. P
urPura
, Tabula Banasitana de viritana civitate
[pp. 625-641]
apografo realizzato da sergio giannobile
634
G. P
urPura
, Tabula Banasitana de viritana civitate
[pp. 625-641]
testo:
exemplum epistulae imperatorum nostrorum an[toni-]
ni et veri augustorum ad coi((i))edium
22
maximum:
li((i))bellum iuliani zegrensis litteris tuis iunctum legimus, et
quamquam civitas romana non nisi maximis meritis pro-
5 vocata ingentia principali gentilibus istis dari solita sit,
tamen cum eum adfirmes et de primoribus esse popularium
suorum, et nostris rebus prom
to obsequio fidissimum, nec
multas familias arbitraremur aput zegrenses paria pos-
s((i))[e] de officis suis praedicare quamquam plurimos
cupiamus ho-
10 nore a nobis in istam domum conlato ad aemulationem iuli-
ani excitari, non cunctamur et ipsi ziddinae uxori, item
liberis iuliano, maximo, maximino, diogeniano, civitatem
romanam salvo iure gentis, dare.
exemplum epistulae imperatorum antonini et commodi
augg(ustorum)
23
15 ad vallium maximianum:
legimus libellum principis gentium zegrensium animadverti-
musq(ue) quali favore epidi Quadrati praedecessoris tui iuvetur; pro-
inde et illius testimonio et ipsius meritis et exemplis
24
quae
allegat permoti, uxori filiisq(ue) eius civitatem romanam, sal-
20 vo iure gentis, dedimus. Quod in commentarios nostros referri
possit, explora quae cui((i))usq(ue) aeta((ti))s sit, et scribe nobis.
descriptum et recognitum ex commentario civitate romana
22
Questa, ed altre caratteristiche ortografiche, come la diplé delle ll. 32-34, si ritiene
che rivelino che la
Tabula Banasitana è copia di un originale emanato dalla cancelleria
imperiale. cfr. W. seston, m. euzennat, Un dossier de la cancellerie romaine, cit., 478 = W.
seston, Scripta varia, roma 1980, 95; h. Wolff, Die constitutio antoniniana und Papyrus
Gissensis 40, 1, cit., ii, 380 nt. 219.
23
l’interruzione della linea a tal punto non è registrata nell’editio princeps e la svista
è stata seguita da molti, ma non in ilmaroc 94; edizione seguita da e. migliario,
Gentes
foederatae, cit., 454 e da v. marotta,
La cittadinanza romana, cit., 80.
24
anche in tal punto l’ editio princeps registra una interruzione della linea che invece
nella
Tabula si constata solo dopo la successiva parola “
quae”. dalla ripetizione dell’errore si
discosta ilmaroc 94; edizione correttamente seguita da e. migliario, l.c. e v. marotta, l.c.
635
G. P
urPura
, Tabula Banasitana de viritana civitate
[pp. 625-641]
donatorum divi aug(usti) et ti(beri) caesaris aug(usti), et c(aii)
caesaris, et divi claudii,
et neronis, et galbae, et divorum aug(ustorum) vespasiani et titi
et caesaris
25 domitiani, et divorum aug(ustorum) nerae et trai((i))ani
parthici, et trai((i))ani
hadriani, et hadriani antonini pii, et veri germanici medici
parthici maximi et imp(eratoris) caesaris m(arci) aurelii
antonini aug(usti) germa-
nici sarmatici, et imp(eratoris) caesaris l(ucii) aureli commodi
aug(usti) germanici sar-
matici, quem protulit asclepiodotus lib(ertus), id quod i(nfra)
s(criptum) est.
30 imp(eratore) caesare l(ucio) aurelio commodo aug(usto) et
m(arco) plautio Quintilio co(n)s(ulibus),
p(ridie) non(as) iul(ias), romae.
Faggura uxor iuliani principis gentis zegrensium ann(orum) ς
25
xxii,
iuliana ann(orum) ς viii, maxima ann(orum) ς iv, iulianus
ann(orum) ς iii, diogenia-
nus ann(orum) ς ii, liberi iuliani s(upra) s(cripti).
35 rog(atu) aureli iuliani principis zegrensium per libellum suffra-
gante vallio maximiano per epistulam, his civitatem romanam de-
dimus, salvo iure gentis, sine diminutione tributorum et vect gali-
um populi et fisci.
actum eodem die, ibi, isdem co(n)s(ulibus)
40 asclepiodotus lib(ertus), recognovi.
signaverunt:
m(arcus) gavius m(arci) f(ilius) pob(lilia tribu) squilla gallicanus
26
25
segno della diplé, indicante una semplice abbreviazione, e non più o meno (circiter);
cfr. r. marichal,
De l’usagé de la “diplè” dans les inscriptions et les manuscrits latins, paleogra-
phica diplomatica et archivistica. studi in onore di g. Battelli, i, roma 1979, 63-69.
26
m(arcus) gau[i]us m(arci) f(ilius) pob(lilia tribu) squilla ga[l]licanus (seston, eu-
zennat); m(arcus) gav[i]us m(arci) f(ilius) pob(lilia) squilla ga[l]licanus (marotta). ma,
sia la “i” di “gavius”, che la “l” di “gallicanus” sono nella Tabula evidenti. gallicano fu
console nel 150 d.c.; glabrione nel 152; laterano nel 154; severo nel 160; scapula ter-