142
L. m
aGanzani
, Senatusconsulta de aquis e lex Quinctia de aquaeductibus
[pp. 135-151]
mavis’) Bücheler quinos Pithoeus: c.uinos C (c. quinos α). {extra} urbi Bücheler: ex-
tra urbem C. si quae (edd.) scripsi: sique C. exciderentur Polenus: exciperentur
C. 2. poena hs
Polenus: pena hes
C. 3. deque α: dique
C.
trad. it.: poiché i consoli Quinto elio tuberone e paolo Fabio massi-
mo, in relazione al fatto che il tragitto degli acquedotti che giungono in
città è ingombrato da monumenti, edifici e piante, hanno chiesto il parere
del senato sulle misure da adottare, sul punto così è stato disposto. dato
che, per la riparazione dei canali e dei condotti sotterranei …, attraverso
cui anche le opere pubbliche sono rovinate, si stabilisce che intorno alle
sorgenti, agli archi e ai muri, da entrambe le parti, siano lasciati liberi 15
piedi e che intorno ai canali che sono sotto terra e ai cunicoli all’interno
e fuori roma e negli immobili ivi compresi, da entrambe le parti siano
lasciati liberi 15 piedi, cosicché non sia lecito, d’ora in avanti, né elevare
su detta area un monumento o un edificio, né piantare degli alberi; e se
ci sono degli alberi entro detto spazio, che siano tagliati, tranne quelli che
appartengono ad una tenuta e sono inclusi negli edifici. a chi trasgredi-
sca queste regole, per ogni trasgressione si applichi una multa di 10.000
sesterzi, di cui la metà andrà come premio all’accusatore il cui intervento
sia stato determinante per la condanna del trasgressore di questo senato-
consulto, l’altra metà sarà depositata nell’erario. in materia giudichino e
indaghino i commissari delle acque.
129. t. Quinttius crispinus consul [de s. s.] populum iure ro-
gavit populusque iure scivit in foro pro rostris aedis divi iulii p. K. iu-
lias. 2. tribus sergia principium fuit. 3. pro tribu sex. l. f.
virro
. 4 Quicumque post hanc legem rogatam rivos
specus fornices fistulas tubulos castella lacus aquarum publicarum quae
ad urbem ducuntur sciens dolo malo foraverit
ruperit foranda rumpendave curaverit peiorave fecerit quo minus eae
aquae arumve quae qua in urbem romam ire cadere fluere per-
venire duci
quove minus in urbe roma et in iis locis qua ae-
dificia urbi continentia sunt erunt, in iis hortis praediis locis quorum
hortorum praediorum locorum dominis possessoribus v.F. aqua data
{vel} adtributa est {vel} erit, saliat distribuatur dividatur in castella lacus
inmittatur, is populo romano centum milia dare damnas esto; et
143
L. m
aGanzani
, Senatusconsulta de aquis e lex Quinctia de aquaeductibus
[pp. 135-151]
qui d. {a} m. quid eorum ita fecerit, id omne sarcire reficere
restituire edificare ponere excidere demolire damnas esto {sine
dolo malo} aque omnia ita ut quicu-
mque curator aquarum est erit si curator aquarum nemo erit tum
is praetor qui inter cives et peregrinos ius dicet multa{m} pignoribus
cogito exerceto, eique curatori aut si curator non erit tum ei praetori eo
nomine cogendi exercendi multa dicenda {sunt} pignoris capien-
di ius potestasque est. 6 si quid eorum servus fecerit, dominus eius
hs centum milia populo d. d. e. 7. si qui s circa
rivos specus fornices fistulas tubulos castella lacus aquarum publicarum
quae ad urbem romam ducuntur {et} ducentur terminatus st {et}
erit, ne{que} quis in eo loco post hanc legem rogatam quid obponit
molit obsaepit figit statuit ponit conlocat [in]
arat serit, neve in eum quid inmittit praeterquam earum
faciendarum reponendarum causa {praeterquam} quod hac
lege licebit oportebit. 8. Qui adversus ea quid fecerit {et} adversus eum
siremps lex ius{su} causaque omnium rerum omnibusque esto, atque uti
esset {q}ve oportere si is adversus hanc legem rivum specum rupisset
forassetve. 9. Quo minus in eo loco
ni[ces] et muros et rivos et specus terminatus est> pasce-
re herbam fenum secare sentes [tollere liceat quove minus in eo loco ]
curatores aquarum qui nunc sunt quique erunt {circa fontes et for{tu}
ni[ces] et muros et rivos et specus terminatus est} arbores vites vepres
sentes ripae maceria salicta harundineta tollantur excidantur effo-
diantur excodicentur , uti quod recte factum esse volet
h. l. n. r.>, eoque nomine iis pignoris capio, multae dictio o
rcitique esto, idque iis sine fraude sua facere licet ius poste-
tasque esto. 10 quo minus vites arbores quae villis aedificiis maceriisque
inclusae sunt maceria quas curatores aquarum causa cognita ne de-
molirentur dominis permiserunt quibus inscripta insculpta{q}ve essent
ipsorum qui permisissent curatorum nomina maneant hac lege
nihilum rogatur. 11 quo minus ex iis fontibus rivis specibus fornicibus
aquam sumere haurire iis quibuscumque curatores aquarum permise-
runt permiserint praeterquam rota coclea machina licea dum ne qui
puteus ne{q}ve foramen novum fiat eius hac lege nihilum rogatur.