149
L. m
aGanzani
, Senatusconsulta de aquis e lex Quinctia de aquaeductibus
[pp. 135-151]
salvo al fine di fare o rimettere a posto queste cose, secondo ciò che si
potrà o dovrà fare in base a questa legge. in questa legge nulla si di-
spone per stabilire l’illiceità di pascolare in quel luogo, tagliarvi erba o
fieno, estirpare rovi o per impedire che i curatores aquarum, che sono o
saranno in carica, curino che, nella zona delimitata posta intorno alle
fonti, agli archi, ai muri, ai canali, ai condotti sotterranei, siano tolti,
tagliati, strappati, estirpati alberi, viti, cespugli, rovi, rive, muri, salceti,
canneti, nella maniera che sembrerà loro conveniente; e a questo titolo
essi abbiano il diritto ed il potere di prendere pegni, irrogare multe, di
coercizione e governo e ciò sia loro lecito fare senza frode. in questa leg-
ge nulla si dispone per impedire che quelle viti e quegli alberi, che sono
compresi nelle fattorie, edifici e recinti, e quei muri che i curatores aqua-
rum, dopo regolare inchiesta, hanno consentito ai proprietari di non
demolire, e nei quali sono scritti e incisi i nomi dei curatori che hanno
concesso il permesso, rimangano al loro posto. in questa legge nulla si
dispone per impedire che quelli a cui i curatores aquarum hanno dato
o daranno il permesso, possano trarre, derivare acqua da quelle fonti,
canali, condotti sotterranei, archi (per cui è o sarà dato il permesso).
150
L. m
aGanzani
, Senatusconsulta de aquis e lex Quinctia de aquaeductibus
[pp. 135-151]
P
rinciPaLi
edizioni
deL
de
aquaeductu
urbIs
r
omae
di
F
rontino
in
ordine
cronoLoGico
(dall’edizione di r. h. rodgers, cit. p. 360 s.)
ed. princeps (c. 1490) De aquis que in urbem influunt libellus mirabilis. ap-
pended to edition of vitruvius by pomponius laetus and Johannes sulpitius,
rome between 1486 and 1490.
ed. Florentina (1495) Vitruvii Pollionis de Architectura libri decem. Sexti Iulii
Frontini de aquaeductibus liber unus. Angeli Policiani opusculum quod Panepiste-
mon inscribitur. Angeli Policiani in priora analytica praelectio, cui titulus est Lamia,
Florentiae.
Jocundus (1513): Vitruvius iterum et Frontinus a Iocundo [giovanni giocon-
do] revisi repurgatique quantum ex collatione licuit, Florence, ii ed., 1522.
ed. Baliliensis (1530) Fragmenta vetustissimorum autorum summo studio ac di-
ligentia nunc recognita, Basileae, 60-102.
ed. argentoratensis (1543) Vitruvii viri suae professioni peritissimi De archi-
tectura libri decem: nunc primum in Germania qua potuit diligentia excusi atque
hinc inde schematibus non injucundis exornati. Adjecimus … Sexti Iulii Frontini De
aquaeductibus urbis Romae libellum … argentorati.
ed. panviniana (1588) Onuphrii Panvinii … Reipublicae romanae commen-
tariorum libri tres recogniti et indicibus aucti. Accesserunt in hac editione Sex. Iulii
Frontini commentarii de aquaeductibus et coloniis, itemque alia veterum scriptorum
… parisiis.
Keuchenius (1661) Sexti Iulii Frontini viri consularis quae exstant Robertus
Keuchenius … notis et emendationibus illustravit, amsterdam.
poleni (1722) Sex. Julii Frontini de aquaeductibus urbis Romae commentarius,
ed. Johannes polenus, padova.
dederich (1841) Sex. Julii Frontini de aquae ductibus urbis Romae liber. Ad co-
dicum mss. et vetustissimarum edd. fidem recensuit, illustravit et Germanice reddidit
Andreas Dederichius, ii ed., leipzig 1855: incorpotates notes of christian schultz
and Karl heinrich.
Bücheler (1858) Iulii Frontini de aquis urbis Romae libri II, ed. Fr. Bücheler,
leipzig.
Krohn (1922), iulii Frontini de aquaeductu urbis romae commentarius, ed.
F. Krohn, leipzig (Bibl. teubner).
grimal (1944), Frontin. Les aqueducs de la ville de Rome, ed. pierre grimal,
paris (collection Budé with French translation).
Kunderewicz (1973) Sex. Iulii Frontini de aquaeductu urbis Romae, ed. cezary
Kunderewicz, leipzig (Bibl. teubner).
gonzález rolán (1985), Frontino. de aquaeductu urbis Romae, ed. tomás
151
L. m
aGanzani
, Senatusconsulta de aquis e lex Quinctia de aquaeductibus
[pp. 135-151]
gonzález rolán, madrid (collección hispánica, with spanish translation).
F. del chicca, Frontino, De aquae ductu urbis Romae. Introduzione, testo critico,
traduzione e commento, roma 2004.
r.h. rodgers (2004), Frontinus, De aquaeductu urbis Romae, cambridge
(cambridge classical texts and commentaries 42.
altra bibliografia citata nell’apparato critico dei testi presentati:
a.g. amatucci, Frontiniana, BFc 30 (1924), 187-9.
th. Bergk, Frontinus de aquis, philologus 32 (1873), 567.
B. Brisson, De formulis et sollemnibus populi Romani verbis libri VIII, paris
1583.
i. casaubon, C. Suetonii Tranquilli de XII Caesaribus libri VIII … ii ed., paris
1610.
J.F. corradinus de allio, Sexti Iulii Frontini de aquaeductibus urbis Romae loca
desperatissima, quae a criticis et interpretibus omnibus intentata relicta sunt ope mss.
ad veram lectionem restituta, venice (repr. ed Bipontina 1788), 213-35.
m.h. crawford, ed., Roman Statutes, vol. ii, london 1996, 795-6.
p.F. girard, Textes de droit romain, ed. vi, 1937 curata da F. senn, p. 105 n.
17, p. 131 s. n. 3.
g. gundermann, BphW 23, 46 (1903), 1450-5 (review of c. herschel, The
two Books on the Water Supply of the City of Rome …, (Boston 1899).
o. hirschfeld, Die kaiserlichen Verwaltungsbeamten bis auf Diocletian
2
, Berlin
1905.
c.g. Bruns, Fontes Iuris Romani Antiqui, vii ed., Tubingae, 1909, p. 113 n.
22, p. 193 n. 47.
th. mommsen, Römisches Staatsrechts, iii ed., leipzig, 1887.
th. mommsen, Römisches Strafrecht, leipzig 1899.
J. opsopoeus, in o. panvinio, Reipublicae Romanae commentariorum libri tres
recogniti et indicibus aucti. Accesserunt in hac editione Sex. Iulii Frontini commentarii
de aquaeductibus et coloniis, itemque alia veterum scriptorum…, parisiis, 1588.
F. orsini, in a. agustín, De legibus et senatus consultis, roma 1583.
o. ribbeck, Über F. Ritschls Forschungen zur lateinischen Sprachgeschichte,
neue Jahrbücher für philologie und pädagogik 75 (1857), 305-324.
h. sauppe, Review of Bücheler, in göttingische gelehrte anzeigen 1859, 990-7.
lauretta maganzani
Dostları ilə paylaş: |