BEDRİ RUHSELMAN
69
Tesirler, kâinat dışı hakikatlerin maddeye inikâs etmiş du-
rumlarıdır. Maddenin gösterdiği reaksiyonları da kâinat dışına
aksettiren gene bu tesirlerdir. Tesirler bir maddeyi tahrik ettik-
ten sonra o maddenin hareketleriyle diğer maddelerin ve o diğer
maddelerin hareketleriyle de daha diğer maddelerin hareketle-
rini mucip olmak suretiyle müselsel tesirler zincirini meydana
getirirler ki bu da bir nevi otomatizma olur. Kâinatta böyle oto-
matizmalarla yürütülen bir sürü iş vardır. Fakat böyle müselsel
otomatik faaliyetler de gene ancak yukarıdan gelen vazifeli var-
lıkların tesirlerinin kontrolleri altında cereyan eder.
Şimdiye kadar ana hatlarıyla bahsettiğimiz tesirler, sonsuz
varyeteleriyle çeşitli madde kombinezonları hâlinde, madde
bünyelerine girerler ve maddeler arasındaki sayısız alışverişle-
ri temin ederler. Bütün bu tesirler, kâinatı baştanbaşa ve hiçbir
insan idrakinin kavrayamayacağı karışık bir şebeke hâlinde sa-
rarlar. Bunların her zerresine aslî prensibin yüksek icapları hâ-
kimdir. Bütün bu tesirler sayısız varyetelerine rağmen, ilâhî ni-
zamın büyük ahengi içinde kâinatın en ince maddelerinde tecelli
etmiş bir tek kudret hâlinde fonksiyonlarını yaparlar. Kâinatın
ilk zerresinden bütününe varıncaya kadar insanların maddî, ma-
nevî, cismanî, ruhanî diye vasıflandırmış oldukları her şey, an-
cak yüksek prensiplerin icaplarını taşıyan bu tesirlerin nizam ve
tertipleri dahilinde yürüyebilir. Bu noktayı bütün teferruatıyla
sezebilenler için kâinatta tesirlerden azade hiçbir akış ve oluşun
mümkün olamayacağını idrak etmek kabil olur.
*
* *
Tesirlerin akışı hakkında bu umumî bilgiyi verdikten sonra
onların kâinat cüzüleri arasında vâki olan fonksiyonlanmaların-
dan, bu fonksiyonlanmaların tahakkuku yollarından ve nihayet
asıl hedeflerinde husule getirdikleri neticelerinden de bahset-
mek lâzım geliyor. Zira kâinatta mâşerî tekâmül hayatının esas
bünyesini teşkil eden organizasyon sistemlerinin daha iyi sezi-
lebilmesi için bu mevzuun bilgisinde biraz daha ileri gitmeliyiz.
Tesirleşme mekanizmasıyla, organizasyon
sistemleri birbirini ta-