Paşayev elbrus paşa oğlu həSƏnov fəRZƏLİ HƏSƏn oğlu “azdövsutəslayiHƏ”
Yüklə 15,53 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Rəsularx kanalı
- Baş Muğan kanalı
- Mürsəlli kanalı
- Yeni Əzizbəyov kanalı
- Əzizbəyov kanalının maşın qoluna
- Boztəpəarx kanalı
82 Sərsəng hidroqovşağında bənd Sərsəng hidroqovşağı 83 İnstitutun fəaliyyət tarixi araşdırılarkən məlum oldu ki, 1970-ci ilə kimi respublika ərazisində tikilmiş irihəcmli meliorasiya və su təsərrüfatı obyektlərinin layihə sənədləri digər millətlərdən olan mütəxəssislərin rəhbərliyi altında işlənilmişdir. Yeni, böyük vəsait qoyuluşu tələb edən layihələrin baş mühəndisləri başqa millətin nümayəndələri olmuşdur. Araşdırmalar göstərdi ki, 1980-ci ildən sonra respublikamızda tikilmiş və tikilməkdə olan meliorasiya və su təsərrüfatı obyektlərində layihə müəllifləri əsasən Heydər əliyev məktəbindən bəhrələnmiş milli kadrlar olmuşlar. “Azdövsutəslayihə” İnstitutunda 1982-ci ildə layihə-axtarış işlərini zonalar üzrə yerinə yetirən 6 istehsalat-layihə şöbəsi fəaliyyət göstərirdi. İnstitutda 1600 nəfərdən artıq işçi çalı- şırdı. əməkdaşlardan 17-nin elmi dərəcəsi var idi. Meliorasiya və su təsərrüfatı tikintilərinin layihələndirilməsində qazanılmış zəngin iş təcrübəsi yüksəkixtisaslı kadrların xarici dövlətlərə dəvət almasına və bu ölkələrdə layihə- axtarış işlərində fəal iştirakına imkan yaratdı. İnstitutun əməkdaşları Yəmən Xalq Demokratik respblikasında, Yəmən ərəb respblika- sında, Kuba respublikasında, əlcəzair Xalq Demokratik respublikasında, Mozambik Xalq respublikasında, İraq respublikasında, Suriya ərəb respublikasında, Anqola Xalq respub- likasında, İran İslam respublikasında və digər ölkələrdə meliorasiya və su təsərrüfatı obyektlərinin layihə-axtarış işlərinin hazırlanmasına yardım etmək üçün bu ölkələrə göndərilmişlər. İnstitutun əməkdaşlarından Mirzəxanov əli Cəbrayıl oğlu 1969-1970-ci illərdə Yəmən ərəb respublikasında, Cavadov Aydın əhməd oğlu 1970-1971-ci illərdə Yəmən ərəb res- publikasında, Musayev Telman Məsim oğlu 1978-1991-ci illərdə Kuba respublikasında, Şahməmmədov Şahməddin bayram oğlu 1978-1981-ci illərdə Kuba respublikasında, Ab- dullayev əlimuxtar Xudaverdi oğlu 1979-1982-cı illərdə Kuba respublikasında, Məmmədov Adil Məmməd oğlu 1980-1983-cü illərdə Kuba respublikasında, əliyev Fikrət Məmmədrza oğlu 1982-1984-cü illərdə Mozambik Xalq respublikasında, qafarlı Adil rzaqulu oğlu 1986- 1990-cı illərdə Kuba respublikasında, Mahmudov Səttar Maqsud oğlu 1986-1990-cı illərdə Heydər Əliyevə Bəşəriçaydakı hidrotexniki qurğu haqqında məlumat verilir. 1976 84 Yəmən Xalq Demokratik respublikasında, Mustafayev rövşən Şakir oğlu 1986-1989-cu illərdə Yəmən Xalq Demokratik respublikasında, əliyev rafiq Məmmədbağır oğlu 1989- 1993-cü illərdə Suriya ərəb respublikasında, Allahverdiyev Ayət Namaz oğlu 1981-1983-cü illərdə Mozambik Xalq respublikasında, Məlikov Atakişi Talıb oğlu 1988-1990-cı illərdə İraq respubliksında, Axundov Murad bəhram oğlu 1986-1989-cu illərdə Yəmən Xalq De- mokratik respublikasında və 1994-1995-ci illərdə İran İslam respublikasında çalışmış, səviyyəli mütəxəssis olduqlarını gördükləri işlərlə təsdiq etmiş və “Azdövsutəslayihə” İnsti- tutunun şərəfini xarici dövlətlərdə də yüksəltmişlər. Çayların su ehtiyatından səmərəli istifadə etmək məqsədilə Ağstafaçay su anbarı, Araz su anbarı, Sərsəng su anbarı, Arpaçay su anbarı, Yuxarı Xanbulançay su anbarı, Aşağı Köndələnçay su anbarı, Madagiz su anbarı, Zaqalavaçay su anbarı, Cəyirli su anbarı, Salxanqala su anbarı, Şəmkir su anbarı, əyriçay su anbarı, Viləşçay su anbarı istismara verilmiş və sonrakı illərdə tikintisi nəzərdə tutulan digər su anbarlarının layihə-axtarış işlərinə başlanmışdır. bu illərdə Araz çayının su ehtiyatlarından səmərəli istifadə etmək məqsədilə mövcud ma- gistral kanallar yenidən qurulmuş, yeni kanalların və hidroqovşaqların layihə sənədləri hazır- lanmışdır. Tikilən meliorasiya və su təsərrüfatı obyektlərinin demək olar ki, hamısının layihə sənədləri “Azdövsutəslayihə” İnstitutunda hazırlanmışdır. Rəsularx kanalı İmişli və Saatlı rayonlarının ərazisində 18,3 min hektar sahəni suvarma suyu ilə təmin edir. Uzunluğu 51 km, suburaxma qabiliyyəti 16 m 3 /san-dir. Trapes en kəsik şəkilli kanalın dibdən eni 3,4 m, inşaat dərinliyi 1,8 m, yamaclıq əmsalı 2,0m, üstən eni isə 11 m-dir. Kanalın 44,7 km hissəsinə beton üzlük çəkilmiş, 19,5 km hissəsi tam qazmada, 20 km hissəsi tam tökmədə, 11,5 km hissəsi isə yarı tökmədə tikilmişdir. Kanal torpaq məcrada 1960-cı ildə istifadəyə verilmiş köhnə kanalın yerində yenidən tikilərək 1987-ci ildə istisma- ra verilmişdir. Baş Muğan kanalı 1960-cı ildə istismara verilmişdir. İmişli, Saatlı, Sabirabad rayonları- nın ərazisində 65 min hektar sahəni suvarma suyu ilə təmin etmək məqsədi ilə tikilmişdir. Şəkildə soldan Paşa Paşayev, Zülfüqar Musayev, Nadir Rüstəmov, Ramiz Əbdülrəhimov, Rəfail Axundov. 1974 86 Suburaxma qabiliyyəti 60 m 3 /san, uzunluğu 34 km-dir. Saatlı rayonu ərazisində kanal iki hissəyə ayrılır. Sağ istiqamətdə tikilmiş, 21 min hektar əraziyə xidmət edən, uzunluğu 65,7 km, suaparma qabiliyyəti 20 m 3 /san olan hissəsi Mürsəlli kanalı adlanır. Düz istiqamətdə davam edən, uzunluğu 66,3 km, suaparma qabiliyyəti 30 m 3 /san olan, 30 min hektar əraziyə xidmət edən hissə isə Sabir kanalı adlandırılır. Əzizbəyov kanalı hazırda üç hissədən ibarətdir: Köhnə əzizbəyov kanalı, Yeni əzizbəyov kanalı və əzizbəyov kanalının maşın qolu. Köhnə Əzizbəyov kanalı torpaq məcrada yenidən tikilərək 1960-cı ildə istismara veril- mişdir. əvvəllər İmişli, biləsuvar və Cəlilabad rayonlarında 69 min hektar əraziyə xidmət etmək üçün tikilmiş, kanalın uzunluğu 65 km, suaparma qabiliyyəti 35 m 3 /san-dir. Yeni əzizbəyov kanalı istismara verildikdən sonra kanal ancaq İmişli rayonunun ərazisində olan 32 min hektar sahəyə xidmət edir. Yeni Əzizbəyov kanalı 1985-ci ildə istismara verilmişdir. Uzunluğu 46 km, suaparma qabiliyyəti 35 m 3 /san-dir. İmişli və biləsuvar rayonlarının ərazisində 37 min hektar əkin sahələrini suvarma suyu ilə təmin edir. Əzizbəyov kanalının maşın qoluna su, Yeni əzizbəyov kanalından nasoslarla verilir. biləsuvar rayonu ərazisində tikilmiş nasos stansiyasına su, uzunluğu 0,6 km olan beton üzlük çəkilmiş kanalla axıdılır. Nasoslar suyu uzunluğu 3,5 km olan borularla 27 metr yüksəklikdə yerləşmiş kanalın maşın qoluna vurur. beton üzlük çəkilmiş kanalın uzunluğu isə 41,5 km, biləsuvar və cəlilabad rayonları ərazisində xidmət göstərdiyi əkin sahəsi 32 min hektardır. Boztəpəarx kanalı 1924-cü ildə İmişli rayonu ərazisində tikilmişdir. Araz çayından su öz axını ilə çayda mexaniki tənzimləmə işləri aparmaqla boztəpəarx kanalına verilir. başlanğı- cında suyun sərfi 8 m 3 /san olmaqla torpaq məcrada inşa edilmişdir. İmişli və beyləqan rayon- Soldan 1-ci Paşa Paşayev, 3-cü Mahmud Əliyev, 5-ci Əkbər Behbudov, Məmmədsadıq Quliyev Yüklə 15,53 Mb. Dostları ilə paylaş:
|