| N E R V S I S T E M A S I N I N G T I P L A R I
Muvozanatlash
gan
muvozantsiz
inert
Kuchsi
z
sangvinik
xolerik
flegmatik
Melanxolik
T E M P E R A M E N T
SHunday qilib, asab tizimi bilan bog„liq individual sifatlarni bilish shart,
chunki ular bevosita mehnat va o„qish jarayonlarini har bir inson tomonidan, uning
manfaatlariga mos tarzda tashkil etishga xizmat qiladi. Asabga bog„liq bo„lgan
tabiiy xususiyatlarmizni ham umuman o„zgarmas deb aytolmaymiz, chunki
tabiatda o„zgarmaydigan narsaning o„zi yo„q. SHuning uchun ham oxirgi yillarda
o„tkazilayotgan tadqiqotlarda shaxs tizimida shunday ma‟kul, «hayotiy
ko„rsatgichli» xususiyatlar tizimini o„rganilmoqda va unda temperamentga
aloqador sifatlar ham nazarda tutilmoqda. Masalan, V.S. Merlin temperamentning
psixologik tasnifi va ularning hayotiy vaziyatlarda namoyon bo„lishini boshqarish
masalasida ko„p ishlar qilgan. Uning fikricha, insonda mavjud bo„lgan faollik,
bosiklik, emostional tetiklik, hissiyotlarning tezda namoyon bo„lishi va
o„zgaruvchanligi, qayfiyatning turgunligi, behalovatlilik, ishchanlik, yangi ishga
kirishib ketish, malakalarning tez hosil bo„lishi kabi qator sifatlar asosida
shaxsdagi o„sha ekstroversiya va introversiya xossalari yotadi va ularni ham
o„zgartirish va shu orqali temperamentni boshqarish mumkin.
SHulardan kelib chiqqan xolda shaxsning mehnat qilish uslubini tanlash va
professional mahoratni ustirishda ayni shularga e‟tibor berish kerak. Masalan,
ba‟zilar xoleriklarga o„xshash qiziqkon, tezkor bo„lishadi. Uning mehnat
jarayonidagi ishini kuzatadigan bo„lsak, faollik, ishni tez bajarishga layoqat ijobiy
bo„lsa, uning sifati, chala tashlab ketish havfi, ba‟zi tomonlariga yuzaki qarashi
kishini uylantiradi. SHu nuqtai nazardan olib qaralganda, hayotda sof temperament
ham bo„lmaydi va u yoki bu temperament tipi juda yaxshi ham emas. har bir
tipning o„ziga xos nozik, kuchsiz tomonlari va shu bilan birga kuchli, ijobiy
tomonlari ham bo„ladi.
Dostları ilə paylaş: | 
