n
əzər“ kimi təsvir edildi. Bu Daxili İşlər Nazirliyinin müəyyənləşdirdiyi işçi qruplarının
on dörd f
ərqli funksional sahələrinin ortaya qoyduğu material idi.
Nazirlik t
ərəfindən götürülən yanaşma daha çox “yuxarıdan aşağı”olduğuna görə tən-
qid olundu. Bir neç
ə maraqlı tərəflərlə,o cümlədən,sıravi polis işçiləri ilə bu sənədin ha-
zırlandığı dövrdə məsləhətləşmələr aparıldı. Uğurun ölçülməsi kriteriyası tutqun
görünürdü. Ba
xış sənədinin üzərində,əsasən də yerinə yetirilməzdən öncə,strateji planlaş-
dırma prosesi baxımından daha geniş iş tələb olunurdu.
Polis islaha
tı prosesində irəliyə mühüm addım,daha çox maraqlı tərəfin iştirakı və
m
əsləhətləşmələri ilə və beynəlxalq
birliyin köməyi ilə,onun strateji planının hazırlanma-
sı ilə, bu baxış sənədinin daha geniş əsaslı variantını dərc etmək olardı. Təhlükəsizlik
sektoru sah
əsində strateji qiymətləndirmə aparmaq ənənəsi olmayan istənilən ölkədə eyni
şeyi etmək mümkündür.
3.1.1.3.
Strateji qiy
mətləndirməni kim aparmalıdır?
Qiym
ətləndiricilər müxtəlif kateqoriyalardan seçilə bilər:
Qiym
ətləndirmə aparmaq üçün təlim keçmiş polis xidmətinin üzvləri.
Daxi
li işlər nazirliyinin şəxsi heyəti.
Xüsusi höküm
ət komissiyası.
Polis xidm
ətlərini müşahidə edib və qiymətləndirə bilən, xüsusi
biliy
ə və qabiliyyətə sahib olan kənar strukturlar (sorğu komissiyaları) və
ya f
ərdi ekspertlər(məsələn məsləhətçilər).
Əhali qrupları və ictimaiyyətin nümayəndələri.
Ümumi qayda olaraq, tap
şırığı yerinə yetirmək üçün əsas obyektivliyi və bacarığı qə-
bul ed
ərək,seçim,bu məsələnin siyasi həssaslığını hesaba almalıdır. Polis korrupsiyası,hər
yerd
ə həssas
məsələdir,məsələn,əgər qiymətləndirmə prosesinin hamı tərəfindən obyektiv
getm
əsi qəbul edilirsə,o zaman kənar strukturun və ya fərdin seçilməsi çox zaman qarşısı-
a
lınmaz olacaqdır.
Çox sayda keçid dövrü ya
şayan,münaqişə sonrası və inkişaf etməkdə olan ölkələrdə
xarici ekspertl
ər və ya təşkilatların işə qarışması tələb oluna bilər. Bu ya ayrıca,ya da bir-
g
ə qiymətləndirmə əsasında(məsələn,BMT İnkişaf Fondunun qəbul etdiyi kimi) olur,yə-
ni,yerli ölk
ənin uyğun təcrübəyə malik nümayəndələri bu cür qiymətləndirmələri apar-
maq
üçün beyn
əlxalq təşkilatların nümayəndələri ilə birgə işləyirlər.
3.1.2.
Risk qiy
mətləndirmələri
Risk qiym
ətləndirməsi geniş şəkildə strateji qiymətləndirmə yanaşmasının addımları-
na b
ənzəyir və bir növü olaraq aşağıdakıları nəzərdən keçirir:
314
Təşkilati mühitdə və ya təşkilatın özünün daxilində peyda olan
xüsusi ris
klərlə bağlı zərərli nəticələri.
O
zərərli nəticələrin baş verməsi ehtimalı.
Təşkilat tərəfindən qəbuledilməz kimi qiymətləndirilən risklərin
azal
dılması və ləğv edilməsi üçün əldə olan və praktiki tədbirlər.
Mü
əyyənləşdirilən risklərin azaldılması və ya aradan qaldırılması
üçün ca
ri tədbirlərin səmərəliliyi.
Polis xidm
ətləri korrupsiyadan gələn real və potensial risklərlə üzləşirlər. Risklər ma-
liyy
ə itkiləri ilə,şəxsi heyətə və ya başqalarına dəyən zərərlə,mülkiyyətə dəyən zərərlə və
ad v
ə sana dəyən zərərlə ölçülə bilər. Bu da qaçılmazdır ki,ilk növbədə ən böyük risklərə
m
əruz qalan sahələr vurğulanmalı və prioritetləşdirilməlidir. Müxtəlif risklərin miqyasını
v
ə ciddiliyini xəritələmək, nəyə diqqətin verilməsini prioritetləşdirmək baxımından köklü
m
əna daşıyır.
Polis korrupsiya
sı başqalarını da risk altına qoyur. Tam polis korrupsiyası, risk qiy-
m
ətləndirməsi, polis xidmətinə olan riskləri və təşkilatın başqalarına törətdiyi riskləri nə-
z
ərdən keçirməlidir.Bu risklərin bir qismi və bu risklərə daha çox məruz qala biləcək
adamlar v
ə ya təşkilatın bölmələri 1-ci Cədvəldə göstərilir.
Polis korrupsiya
sı risk qiymətləndirməsinə praktiki və bütöv yanaşma, fərdlərin
fəaliy-
y
ətlərinə qarşı yox,təhlükə doğuran sahələrə fokuslanmağa meyllidir. Təşkilat boyu bir
çox riskl
ərin olduğu halda və potensial olaraq təşkilatın bütün
sahələrinə və polis işçiləri-
n
ə təsir etdiyi halda,korrupsiyanın daha çox yüksək riskləri xüsusi coğrafi zonalarda,xid-
m
ət növlərində və peşəkar təcrübə səviyyələrində rast gəlinir. Qiymətləndirmə və riskləri
azaltma m
əqsədləri üçün bunlar təhlükə zonalarıdır və onlar da əsas
fokus nöqtələri olma-
lıdır..
M
əsələn,bir çox ölkələrdə yol və sərhəd polisi birlikləri müntəzəm şəkildə yol postla-
rında ictimaiyyətə əziyyət verirlər və bu vəziyyət təbii ki,polis dürüstlüyü ilə bağlı ictimai
qavra
yışı dəyişir.Beləliklə,bu sahə qiymətləndirmə aparmaq üçün faydalı sahə ola bilərdi.
Mü
əyyən formada risk qiymətləndirmə matrisası faydalı ola bilərdi. O müxtəlif forma-
larda ola bil
ər
227
. Xüsusi t
əhlükəli zonaları və onunla bağlı risklərin səviyyəsini ayırd
etm
ək baxımından, qiymətləndirmə vəsaiti aşağıdakı məsələləri gözdən keçirə bilər.
Polis korrupsiya
sı kontekstində,uyğun xəbərlərin həcmi tez-tez baş verən hadisə xə-
b
ərlərinə və ya hər hansı polis şöbəsi ilə və ya xüsusiləşmiş polis birliyi ilə bağlı rəsmi şi-
kay
ətə isnad edir. Texnologiyanın tətbiqi,ciddi zərər vurma imkanları yaradır (məsələn,si-
lah
lı polis xüsusi birliyi) və ya polis məlumat bazasına girmək imkanları ilə bağlı riskləri
əhatə edir. Gələn faydanın təbiəti tez-tez mühüm dərəcədə dəyişir və ona görə də, hər kəs
öz
motivasiya gücünü v
ə onunla bağlı iştahını ölçüb biçməlidir. Narkotik daşınmasında
315