Pol ska – r osja: czy fatal izm w rogości?
Yüklə 404,68 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Wykres 7 Wykres 8
- Wykres 9 D. Czas kontrrewolucji 2010-2012
- Średni wiek
80 Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej • Rok 11 (2013) • Zeszyt 3 Wojciech Zajączkowski cymi się z establishmentu sowieckiego i w dużo większym stopniu, niż to miało miejsce do tej pory sięgali po polityków o rodowodzie systemowym. Autorytarne systemy polityczne Azji Środkowej opierają się w znacz- nej mierze na więzach rodzinnych i lojalności osobistej przedstawicieli najwyższych władz wobec głównego lidera. Zmiana pokoleniowa na tym ostatnim stanowisku siłą rzeczy pociąga za sobą zmianę pokoleniową w eli- tach rządzących. Tak właśnie stało się po objęciu rządów w Azerbejdżanie i Turkmenistanie przez Ilhama Alijewa (2003) i Grubangułego Berdymu- chammedowa (2007). Wykres 7 Wykres 8 Podobny, choć o wiele mniej wyrazisty proces miał miejsce w tym samym okresie w Kazachstanie, gdzie wprawdzie nie doszło do zmia- ny pokoleniowej związanej z odejściem prezydenta, lecz po kilku latach całkowitej dominacji dawnej nomenklatury na najważniejszych stano- 81 Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej • Rok 11 (2013) • Zeszyt 3 Elity polityczne WNP wiskach w państwie, zarysowała się tendencja trwałej obecności polity- ków systemowych. Wykres 9 D. Czas kontrrewolucji 2010-2012? Termin „kontrrewolucja” nie był dotąd stosowany w odniesieniu do wydarzeń społecznych i politycznych, które nastąpiły po serii kolorowych rewolucji, warto jednak rozważyć py- tanie o jego zasadność na tle danych dotyczących rodowodu elit politycz- nych WNP. Pierwszym zagadnieniem wymagającym weryfikacji jest teza o powrocie dawnej nomenklatury na najważniejsze stanowiska części krajów. Dane do- tyczące Kirgistanu (wykres 10) zdają się ją potwierdzać. Podobne zjawisko, choć na innym podłożu, można zaobserwować w przypadku Rosji (wykres 11) i Białorusi. Lata 2006-2012 pokazały, że możliwe są powroty polityków nomenklaturowych na najwyższe stanowiska państwowe Ukrainy. Wykres 10 82 Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej • Rok 11 (2013) • Zeszyt 3 Wojciech Zajączkowski Wykres 11 Z zestawienia tego można wyciągnąć wniosek, że w odróżnieniu od po- lityków o rodowodzie niesystemowym, których eliminacja z życia politycz- nego państw WNP okazała się nieodwracalna, środowiska wywodzące się z dawnej nomenklatury wykazały się dużo większą żywotnością, gdyż nie tylko utrzymały pozycję dominującą w Kazachstanie i Tadżykistanie, ale potrafiły również doprowadzić do zmiany tendencji w trzech wymienio- nych wyżej krajach. 2. Ciągłość elit politycznych ZSRR i WNP Mając przed sobą stosunkowo dokładny obraz ewolucji posowieckich elit rządzących, warto zapytać o konsekwencje porażki środowisk niesyste- mowych, dominacji polityków o rodowodzie nomenklaturowym oraz kolo- rowych rewolucji dla transformacji systemowej państw WNP. Mówiąc o korzeniach politycznych elit rządzących, mamy na myśli przede wszystkim ich podejście do uprawiania polityki, praktyczne do- świadczenie w sprawowaniu władzy, wyobrażenie o aktualnym porządku politycznym i alternatywach wobec niego. Dane zgromadzone pod kątem niniejszego tekstu nie uprawniają do wysuwania zbyt daleko idących wnio- sków, zawierają bowiem jedynie dość dokładne informacje na temat wieku polityków i wykształcenia oraz niekompletne informacje o ich znajomości świata niesowieckiego. Z zestawienia na następnej stronie (tabela 2) wynika dość zaskakujący wniosek: średnia wieku przedstawicieli posowieckich elit rządzących wzro- sła pomiędzy 1991 i 2012 rokiem od czterech do pięciu lat. W 1991 domino- wali ludzie urodzeni w okolicach 1939 roku, w 2012 – w okolicach roku 1956. Spośród 213 polityków, w przypadku których udało się ustalić rok urodze- nia, zaledwie 6 kwalifikowało się do kategorii „pokolenie posowieckie”. Sta- 83 Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej • Rok 11 (2013) • Zeszyt 3 Elity polityczne WNP tystycznie natomiast nawet najpóźniejsza, bo odnosząca się o 2012 roku, grupa składała się z ludzi w pełni ukształtowanych w warunkach sowieckich jeszcze przed rozpadem ZSRR. Ze średniego wieku elit rządzących WNP na przestrzeni dwudziestu jeden lat nie należy wprawdzie wyciągać zbyt daleko idących wnio- sków, z pewnością jednak trzeba odnotować znaczenie atmosfery intelektualnej, w której wyrośli jej przedstawiciele. W zasadzie wszy- scy politycy (nie ma tu żadnej różnicy między nomenklaturowymi, systemowymi i niesyste- mowymi) deklarują posiadanie wykształcenia wyższego. Otrzymali je pomiędzy latami 50. a 80. XX wieku, co oznacza, że jeśli pominąć aspekt czysto zawodowy (zwłaszcza gdy w grę wchodziła „twarda” wiedza inżynieryjna), wy- rastali oni w warunkach całkowitej domina- cji ideologii i obyczajowości komunistycznej. Należy przyjąć, że z niewielkimi wyjątkami, dotyczącymi przede wszystkim polityków nie- systemowych, nie dążyli oni do wyjścia poza to, co w sferze intelektualnej oferowała rze- czywistość sowiecka, gdyż mogło się to wiązać z pewnym ryzykiem (nomenklatura i ludzie biernie akceptujący system) lub dlatego, że po prostu nie było takiej możliwości (zwłaszcza na prowincji). O tym, że szanse zakwestionowania panu- jącej ideologii i ukształtowanej w warunkach sowieckich wizji świata były nikłe, świadczą również bardzo niepełne dane dotyczące zna- jomości świata zewnętrznego przez przyszłych przywódców krajów WNP oraz znajomości języków obcych. Dane o tej ostatniej znalazły się w informacjach biogra- ficznych dotyczących osiemnastu osób. Dominował angielski, choć w zesta- wieniu tym pojawiły się także: niemiecki, francuski, chiński, arabski. Wśród krajów, gdzie pracowali lub uczyli się przyszli przedstawiciele elit rządzą- cych WNP, wymienione zostały: Rumunia, NRD, ChRL, Indie, Mongolia, Egipt i Francja (jedna osoba). W sumie informacje takie zostały uwzględ- nione w życiorysach jedenastu osób, przy czym warto odnotować, że za wyjątkiem Francji i być może Indii znajomość żadnego z tych krajów nie mogła zachwiać wiarą w komunizm sowiecki. Rok 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Średni wiek 52 52 53 53 53 54 55 55 55 55 54 55 54 54 55 52 54 52 54 56 57 56 Tabela 2 Yüklə 404,68 Kb. Dostları ilə paylaş:
|