Portrety literackie
Yüklə 11,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
Świetnie odznaczywszy sic w bitwach, oddaje sic mimo powołania niebardzo sprzyjającego naukow ym m ozołom> nauce ję z y k ó w wschodnich, robi mappy T u rcyi, z Hamme re m w yd a je pismo poświecone rzeczom oryentałnym , biorąc nakład na siebie, i krom tego je s t ju ż związany obowiąz kam i rodziny. Zapewne 1805 ro ku wszedł on w związek małżeński z osobą pełną wszelkich przym iotów charakteru i rozumu, niepospolitej urody, księżniczką Rozalią Lubo- m irską, córką Aleksandra kasztelana kijow skiego i R ozalii Chodkiewiczówny, sławnej swojego czasu z piękności i tragicznego końca, w rew olucyi bowiem francuzkiej gło- Wa je j spadła pod g ilotyną. P rzyja ció łka księżny de Lam - balle, choć b yła gościem w Paryżu, padła ofiarą n iw e llu - jącego fanatyzmu, zostaw iając osieroconą córkę w w ieku jeszcze dziecinnym , któ rą przygarnęła do siebie ja k a ś l i tościwa praczka. T a k srodze wypróbowaną od losu osobę, i to jeszcze na progu ż}'cia, kie d y św iat się uśmiecha i przejmuje zdziwieniem swoich niespodzianek w z ią ł W acław za towarzyszkę... Zdaw ało się, że nie mogło ju ż być dobrańszej pary. Co jego zajmowało, i ją zajmowało również. N auka oryentalnych języków ', najmozolniejsza, wycieńczająca najbystrzejszą pamięć, w ym agająca nieprze rwanej a p p lik a c y i— je ś li dla kogo to dla m łodej, pięknej kobiety, nie może mieć .wielkiego powabu. A je d n a k Ro zalia zasmakowała w tej nauce, i rów nie z mężem brała łekeye arabskiego ję z y k a . Ja k to było, w yręczy mię p ro - m em oria skreślone rę ką W acław a: „ W Trypolisie dowiedziałem się, że mój daw ny znajom y z iednia, A ryd a , mieszka w Z uk-M ichailu u krew nych swoich panów Chadrów. Otoż zatrzymawszy się k ilk a d n i w tem mieście i odwiedzając często starego chyzlaka k o n sula angielskiego p. Jenni’ego, którego żona była bardzo ładna i młoda, udałem się z moim orszakiem do Z u k- M ichailu, leżącego nad brzegiem morza na w ysokiej górze. K ie d y spostrzeżono mój orszak zbliżający się do zamku, W yprawiono na spotkanie nas kilkunastu jeźdźców7, aby się dowiedzieć, co za je d n i jesteśmy? i ofiarować nam goś cinność; poznano bowiem z daleka mój b ia ły płaszcz emir- ski. Ja zaś zakwmfiony ja k wszyscy moi towarzysze, p rzy E M IE T A D Z -E L F A IIE R . 201 ją łe m zaprosiny i wjechałem na dziedziniec zamkowy. Nie zsiadając je d n a k z konia, zapytałem:— Gdzie je s t Anton A r y d a '? r,— Jest tu — odpowiedziano, w skazując drzw i do je g o pokoju na dole. „N ie zsiadając z konia, stuknąłem zwyczajem beduiń- skim trzykro ć drzewcem od k o p ii we drzw i... W yszedł na przeciw mnie starzec z długą siwą brodą — to b y ł A ryd a . W id o k ten wzruszył mię. K ie d y m b y ł jego uczniem, k o chaliśmy się nawzajem. Po c h w ili rzekłem do niego: Antoni A ryd o poznajesz mię? „O n zaś na to głosem d rżą cym :—Nie, nie poznaję — i ucałow ał mój płaszcz e m irs k i. „Jam na to :— P rzyjacielu, słuchaj co mówię, i p y ta j wspomnień tw oich. Czy pamiętasz: U ąuello,..? „A ry d a się zmieszał, i ty lk o m achinalnie pow tarzał: I I „T o go od razu przeniosło w dawne czasy, przypom niał sobie i zaw ołał z mocnem rozrzewnieniem:— M a e ąuesto la helia contessa B osalia... „Odsłoniłem mu tw arz moją, dodając: —Tace et conosce m i ca r o. I I conte! k rz y k n ą ł A ryd a , i zaczął rzewnie p ła kać... Zeskoczyłem z konia i płakałem także, lecz z ra dości (je d n a k niebardzó, bo płakać nie lubię). Uściska liśm y się ja k bracia... „D la zrozumienia tej sceny, trzeba wiedzieć, że A ry - iia w W iedniu, kie d y ta k mnie ja k mojej żonie daw ał le k c je ję z y k a arabskiego, o tej ostatniej z w y k ł b y ł mawiać: 11 ąuello A p o llo fe m in in o ...” Epizod ten wym ownie objaśnia, ja k a harm onia m u siała panować między miodem małżeństwem, je ś li piękna Rozalia dla przypodobania się mężowi chciała się uczyć najtrudniejszego z ję zykó w , co również daje miarę o entu- zyazmie oryentalnym W acława... Zdaje się je d n a k, że dwa te charaktery nie m ogły długo utrzym ać się w tej równowadze, która je s t nieodzow nym warunkiem , małżeńskiego pożycia. 202 D Z IE Ł i L U C Y A N A S IE M IE N S K IE G O . E M IR T A D Z -E L F A H E R . 20S H rabia W acław , któ re g o ' duszy wizerunek uaj w ierniej w y s ta w ił poeta w F a ry s ie , b y ł zapalonym entuzyastą absolutnej wolności, ta k dalece, że widząc, iż takow a n ig d y by zrealizować się nie mogła w składzie i ustroju na szego cywilizowanego społeczeństwa, szukał je j aż na pu styni pośród koczowniczych Arabów. A to pragnienie pa łace go i trawiące, spotęgowało się jeszcze z upadkiem Napoleona i z kongresem wiedeńskim , gdy wszystkie zdo bycze wolności monarchizm uznał nietylko za niebyłe, łecz jeszcze je nazwał zbrodnią i poddał pod surową kon- tro llę policyi... W ta k dusznej atmosferze trudno było żyć piersi, której: Całe powietrze w Arabistanie Ledwo za oddech s ta n ie ... Jak z razu domowa harmonia, trzym ała się miłością wzajemnego ulegania i stosowania się do upodobań jednej ł«b drugiej strony— ta k -wpływem okoliczności politycznych rozstrzeliły się przekonania przyjęte z fanatycznym zapa łem przez małżonków, a z niemi coraz więcej w ątlało obo pólne przywiązanie. H ra b ia W acław y iia ł przym ioty i w ady polskiego szlachcica. W spaniały, przystępny, otw arty i kochający wszystko, gotów b y ł do najszaleńszego kro ku , je że li go porw ała m yśl ja k a ekscentryczna, w której bohaterstwo jego miało sie zdumionemu światu objaw ić. Choćby do koła siebie zostawił ru in y, poszarpał wszystkie w ęzły n a j świętsze — za nic sobie to m iał, byleby stal się głośnym, zasłynął... Można łatw o sobie wyobrazić, że w tem położeniu, w ja kie m Europa została się po kongresie wiedeńskim, dla tak egzaltowanej gło w y nie było miejsca. . Żona jego przeciwnie znalazła się wtenczas ja k b y we własnym żywiole, co pochodziło zapewne i z osobistego je j charakteru, i z atmosfery w ja k ie j żyła, lecz podobno n a j więcej ze wspomnień wyniesionych z la t dziecinnych. P a mięć morderstwa m atki ginącej pod gilo tyn ą , w ilgotne Yüklə 11,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|