Преподавание зыка и литературы anguage and literature

ta-
lay odam 
o‘ladigan bo‘lgan ekan
(A.Qahhor, “Qo‘shchi-
nor chiroq lari”). 
Miqdor bildiruvchi so‘z faqat aniqlovchi emas, 
gapning boshqa bo‘lagi bo‘lib kelganda ham noaniq 
bo‘linuv chan ko‘plik uchun qulay vosita vazifasini ba-
jaraveradi: 
Tar biyaga doir kitob ko‘p
(A.Qahhor, “Ayb 
kimda?”). 
Odam yig‘ildi
(A.Qahhor, “O‘tmishdan ertak-
lar”). 
Yuqorida keltirilgan misollardagi kabi miqdor 
bildiruv chi yoki maz muni dan ko‘plik anglashiluvchi so‘z 
birikmada emas, gapda biror bo‘lak bo‘lib kelganda 
ham u bilan mazmunan bog‘langan ot 
-lar
olmaydi. Bu 
gap larda bayon nohissiy bo‘lib, so‘zlov chining maqsadi 
neytral xabar yetkazish. Shunga ko‘ra ko‘plikni ta’kid-
lash nazarda tutil maga nidan qo‘shimcha tejalishi kerak. 
Bitta otga qo‘shilgan -lar ikkinchisidan ham noa niq 
bo‘linuvchan ko‘plik anglashilishiga yordam beradi. 
Binobarin, donalab sanaladigan otda ko‘plik ifodala-
nishiga morfo logik vosita ham qulaylik tug‘diradi. 
Yak-
shanba kuni ovqatdan keyin 
bola larga
 kuzgi paxtalik 
nimcha
 berildi
(A.Qahhor, “O‘tmish dan ertaklar”) gapi-
da donalab sanaladigan ot (
nimcha
)ning ko‘plik ifoda-
lashiga u bilan mazmunan bog‘langan -
larli
ot (
bolalar
) 
yordam bergan. 
Bunday holda -
lar
olgan so‘z ot emas, olmosh ham 
bo‘lishi mumkin: 
Bombay aholisi 
sizlar
day 
mehmon
ni 
kutish bilan faxrlanadi
(A.Qahhor, “Sa lom hind xalqi-
ga”). Bunda ko‘plik ifodalanishiga
­-lar
shaklidagi kishilik 
olmoshi yordam bergan. Qo‘shimcha tushirib qoldirilsa, 
siz olmoshi birlik va ko‘plikka betaraf bo‘lganidan tub 
otning miqdori ham noaniq bo‘lib qoladi.
Donalab sanaladigan ot uyushib kelganda ta’kid 
nazarda tutilmasa, 
-lar
oxirgi bo‘lakka qo‘shiladi: 
Tosh
-
kent ko‘chalaridan