Proceedings of azerbaijan high technical educational institutions

124
 
PAHTEI 
PROCEEDINGS OF AZERBAIJAN HIGH TECHNICAL EDUCATIONAL INSTITUTIONS 
VOLUME 29 ISSUE 06 2023 
E-ISSN: 2674-5224 
dependent and requires (often considerable) training to obtain good data. USM imaging does not 
share the high anatomical definition of CT and MRI. The appearance of the image depends on 
factors including the orientation of the transmitter relative to the biological object, signal 
attenuation and missing information due to signal dropouts and acoustic shadows.
To optimize the ultrasound 2D images, it is necessary to adjust the parameters of depth, focus, 
zoom, gain, dynamic range (contrast), etc. In recent ultrasound systems, these parameters are 
automatically set by the system or manually adjusted by the operator to obtain the desired image 
quality on the screen. 
Keywords:
Ultrasound imaging method, image optimization, image parameters, dynamic range, 
image quality. 
 
2D ULTRASƏS TƏSVIRLƏRININ OPTIMALLAŞDIRILMASI 
PRINSIPLƏRI
 
İzzət Piriyev
1
, Sevinc Abdullayeva
2
 
1, 2
Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti, 
1, 2
Cihaz mühəndisliyi kafedrası.
1
magistr, [e-mail]
2
Texnika elmləri namizədi, dosent [e-mail]
XÜLASƏ 
 
Biotibbi görüntüləmə üçün istifadə edilən hər hansı nüfuzedici şüalanmaya qoyulan əsas tələblər 
onun yayılmasının həndəsi cəhətdən proqnozlaşdırıla bilən olması, mühitdə zəifləmənin çox güclü 
olmaması və bu şüalanmanın canlı orqanizmə təsirinin mümkün qədər zərərsiz olmasıdır. Bu 
tələblər difraksiya ilə müəyyən edilən şüalanmanın istiqamətinin tələb olunan məkan ayırdetmə 
qabiliyyətinə uyğun olacağı tezliklərdə yerinə yetirilməlidir. Başqa sözlə, nüfuz edən radiasiyanın 
dalğa uzunluqları tədqiq olunan strukturla müqayisədə kiçik olmalıdır. Bütün bu tələblər 
ultrasəsin bədənin yumşaq toxumalarında yayılması ilə tam təmin edilir.
Ultrasəs dalğaları hələ rentgen şüalarından əvvəl kəşf edilsə də, tibbdə xeyli sonralar - XX əsrin 
50-ci illərində əvvəlcə mamalıqda, sonra isə təbabətin digər sahələrində istifadə edilmişdir. Bu 
diaqnostik metodun əsas üstünlükləri qeyri-invazivlik, yüksək vizuallaşdırma keyfiyyəti və nisbi 
istifadə rahatlığıdır. 
Tibbi ultrasəs görüntüləmə yüksək tezlikli səs dalğalarından istifadə edərək bədəndəki hər hansı 
bir orqan və ya toxumanın real vaxt rejimində vizuallaşdırılmasını təmin etmək məqsədi daşıyır. 
Müayinə zamanı alınan siqnallar diaqnostikaya kömək etmək üçün götürülməli, işlənməli və 
müəyyən edilməlidir. Ultrasəs yüksək tezlikli impulslarla bədənə ötürülür, bu dalğaların bəziləri 
udulur, bəziləri isə geri əks olunur. Əks olunan dalğalar ötürücü tərəfindən qəbul edilir və elektrik 
siqnallarına çevrilir. Həmin elektrik siqnalları rəqəmsal siqnala çevrilir və kompüter sistemindən 
keçir. Kompüter sistemi skan edilmiş strukturların görüntüsünü yaratmaq üçün arifmetik və 
məntiqi hesablamalardan istifadə edir.
Ultrasəs, radioloji üsullarla yanaşı, instrumental diaqnostikanın ən vacib elementidir və tibbi 
fəaliyyətin demək olar ki, bütün sahələrində istifadə olunur. Hal-hazırda ultrasəs diaqnostikası və 
ya sonoqrafiya yalnız ayrı bir tibb ixtisası deyil, həm də öz alt ixtisasları, cari problemlər və 
meylləri olan müxtəlif tədqiqatlar üçün böyük bir sahədir. Ultrasəs diaqnostikasında dinamik 
parametrlərin ölçülməsi ürək-damar sisteminin öyrənilməsində də istifadə olunur. Bu cür ölçmələr 

---

VOLUME 29 ISSUE 06 2023 
E-ISSN: 2674-5224