Proceedings of azerbaijan high technical educational institutions

125 
PAHTEI 
 PROCEEDINGS OF AZERBAIJAN HIGH TECHNICAL EDUCATIONAL INSTITUTIONS 
Doppler effektinə əsaslanır və müasir ultrasəsdə hərəkət edən strukturların vizuallaşdırılması ilə 
birləşdirilir. Ultrasəs görüntüləmə hazırda bir çox sahələrdə istifadə olunur: 
planlaşdırılmış tədqiqat; 
təcili diaqnostika; 
monitorinq; 
əməliyyatdaxili diaqnostika; 
əməliyyatdan sonrakı tədqiqatlar; 
diaqnostik və terapevtik instrumental manipulyasiyaların (ponksiyonlar, biopsiyalar və s.) həyata 
keçirilməsinə nəzarət; 
skrininq. 
İnformasiya mənbəyi kimi USM təsviri ilə işləmək müsbət və mənfi cəhətlərə malikdir. Müsbət 
tərəfi, ultrasəs MRT və KT ilə müqayisədə nisbətən ucuz görüntüləmə üsuludur, portativdir və 
real vaxt rejimində informasiya əldə etmək imkanı təklif edir. Əsas mənfi cəhətləri ondan 
ibarətdir ki, görüntü əldəetmə operatordan asılıdır və yaxşı məlumat əldə etmək üçün (çox vaxt 
əhəmiyyətli) təlim tələb olunur. USM görüntüləmə KT və MRT-nin yüksək anatomik tərifini 
bölüşmür. Təsvirin görünüşü bioloji obyektə münasibətdə ötürücünün oriyentasiyası, siqnalın 
zəifləməsi və siqnalın kəsilməsi və akustik kölgələr səbəbindən çatışmayan məlumat daxil 
olmaqla amillərdən asılıdır.
Ultrasəs 2D təsvirlərinin optimallaşdırılması üçün dərinlik (depth), fokus, zoom, qazanc, dinamik 
diapazon (kontrast) və.s parametrləri tənzimləmək lazımdır. Son ultrasəs sistemlərində bu 
parametrlər ekranda istənilən görüntü keyfiyyətini əldə etmək üçün sistem tərəfindən avtomatik 
təyin edilir və yaxud operator tərəfindən əl ilə tənzimlənir.
Açar sözlər:
Ultrasəs görüntüləmə metodu, təsvirlərinin optimallaşdırılması, görüntü 
parametrləri, dinamik diapazon, təsvir keyfiyyəti.
Giriş 
Müasir ultrasəs tibbi diaqnostika kompleksləri daxili orqanların və qan dövranı sisteminin 
vəziyyəti haqqında məlumatların eyni vaxtda göstərilməsi problemini uğurla həll edir. Ultrasəs 
görüntüləmə sistemi klinik diaqnostikada geniş istifadə olunur, çünki görüntüləmə qeyri-
invazivdir və real vaxt rejimində həyata keçirilə bilir. Bununla belə, R-KT (rentgen kompüter 
tomoqrafiyası) və MRT (maqnit rezonans görüntüləmə) görüntüləri ilə müqayisədə bir sıra 
çatışmazlıqlar mövcuddur. Onlardan biri ultrasəs görüntülərində ləkə səsinin olmasıdır. Səs-küy 
şəkillərdə keyfiyyətin pisləşməsinə səbəb olur və klinik diaqnoza mənfi təsir göstərir. Buna görə 
də, ləkə səsini azaltmaq üçün davamlı olaraq bir çox alqoritmlər hazırlanmışdır. Nəticədə, bəzi 
tətbiqlər üçün görüntü keyfiyyəti MRT görüntülərinin keyfiyyətinə yaxındır. Digər çatışmazlıq 
kimi, ultrasəs görüntüləmə sisteminin istənilən görüntü keyfiyyətini əldə etmək üçün operatorla 
çoxlu qarşılıqlı əlaqəyə ehtiyacı olmasıdır. Ultrasəs aparatında görüntünün alınması prosesində 
operator əslində sistemin bir neçə əsas parametrlərini tənzimləməlidir və görüntü keyfiyyəti 
onların dəyərlərinə həssasdır. Bioloji obyektləri öyrənmək üçün ultrasəs üsullarından istifadə 
edərkən daxili orqan və toxumaların vəziyyəti haqqında məlumat iki əsas yolla əldə edilir: 
1.
Exoqrammanın vizual təhlili əsasında - exolocation üsulları ilə alınan iki ölçülü və ya 
üçölçülü təsvir; 
2.
Orqan, toxuma və proseslərin kəmiyyət göstəricilərinin qiymətləndirilməsi əsasında. 
Müasir ultrasəs aparatlarında B və ya 2D (brightness), 3D, 4D və doppler rejimlərindən istifadə 
olunur. B və ya 2D ultrasəs müayinəsi ən sadə və geniş yayılmış üsuldur. Müayinə zamanı 

---