|
Psixologiya va gumanitar fanlarMotivatsiya
– inson hulq – atvori, uning bog‘lanishi va faolligini tushuntirib
beruvchi psixologik sabablar majmuini bildiradi.
MentalitetPsixologiya va gumanitar fanlarMotivatsiya
– inson hulq – atvori, uning bog‘lanishi va faolligini tushuntirib
beruvchi psixologik sabablar majmuini bildiradi.
Mentalitet
– individ ѐki ijtimoiy guruxning millatning o‘ziga xos tafakkur tarzi,
voqelikni ma’lum bir tarzda tushunishi va va birlikda xarakat qilishga tayѐrligi va
moyilligi.
Motiv
– shaxsdagi u ѐki bu xulq – atvorga nisbatan turgan moyillik.
Mardlik
–
o‘zini puxta bilish dadillik, qatiatlik, chidam va toqat paytlarida namoѐn
bo‘ladigan kuchli iroda.
Nutq
– ovoz berilgan til, u ѐki bu til belgilarini anglatuvchi ovoz signallarining
inson tomonidan qo‘llaniladigan tizimidir.
Ong
– hayvonlar psixikasidan farqli ravishda butun inson psixikasini ifodalashda
foydalaniladigan termin. Inson psixikasi (ong) belgililik (ong «hujayrasi»
belgilarning murakkab tizimini hosil qiladi), qurollilik (istagan ong birligi
predmetlar dunѐsini aks ettirish vositasi sifatida foydalaniladi), predmetlilik (tashqi
dunѐ elementlari bilan mutanosibligi va qat’iy uyushganlik (belgilar va qurollar
tizimi ko‘plab o‘zaro mutanosib kategoriyalarni vujudga keltiradi) xususiyatlari
bilan xarakterlanadi.
Ongsizlik
anglab bo‘lmaydigan – aniq, ravshan anglash nazorati uchun predmet
bo‘la olmaydigan ko‘plab psixik hodisalar to‘plami. Ongda har bir daqiqada bir
vaqtning o‘zida cheklangan miqdordagi tasavvurlar bo‘lishi mumkin (o‘rtacha
taxmin qilishlaricha 7+2). Bunda ushbu damdagi anglanmagan tasavvurlarni biz
aniq ong zonasiga oson «chaqirishimiz» mumkin («hohlaganing uchun eslading»),
lekin juda ko‘plab psixik boshqarib turuvchilar (regulyatorlar) shunday ishlaydiki,
bunda inson na faqat o‘zo‘ziga hisob bermasligi mumkin, balki buni u hattoki
hohlagan taqdirda ham uni qila olmaydi. Masalan, soatning aylana shakldagi
siferblatini idrok qilaѐtganda bizning ko‘z qobig‘imizda aylana emas, balki ellips
(agar soatga ѐndan qarasak) hosil bo‘lishi mumkin, biroq soat qanday holda tursa
ham biz siferblatni «aylana» sifatida idrok qilamiz. Na faqat sub’ekt idroki
tomonidan anglana olmaydigan, balki psixologiyada yangi shug‘ullanaѐtgan kishi
uchun ham tushunarsiz bo‘lgan bu geometrik ma’nodagi hol psixika mexanizmlari
tufayli ro‘y beradi (qarang: doimiylik idrok xossasi sifatida) hissiѐtlarning ba’zi
qismlari («yaxshi», «madaniyatlilik» bilan sig‘isha olmaydiganlarini) ongdan siqib
chiqariladi, lekin Z.Freyd ta’limotiga ko‘ra, ular hatti-harakatni sezilarli holda
boshqarishda davom etaveradi va hattoki ichki ziddiyatlarga va asab
kasallariklarini ham keltirib chiqaradi.
Dostları ilə paylaş: |
|
|