Publication1
Yüklə 0,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 23 A Z Ə R B A Y C A N V Ə K İ L İ ‐ 2013/01
- ‐ Elton müəllim, əslində müdafiəçi – vəkil cinayət prosesinin digər iştirakçılarından fərqli olaraq
- ‐ Cinayət prosessual qanunvericiliyimizdə məhkəmə prosesinin aparılma qaydası, orada vəkilin
- 24 A Z Ə R B A Y C A N V Ə K İ L İ ‐ 2013/1
- ‐ Tez‐tez məişətimizdə qəlibləşmiş belə ifadələr eşidirik: "ədalətli hakim", "ədalətli prokuror" və s. Amma nə əcəbdirsə, qulağımıza
- ‐ Əvvəlki sualımızın davamı olaraq, Fyodr Dostoyevski vəkili "icarəyə götürülmüş vicdan" adlandırırdı. Bəs, Siz bu fikirlə nə dərəcədə razısınız
- ‐ Yadımdadır ki, professor Firudin Səməndərov bir dəfə mühazirələrinin birində demişdir ki
23 A Z Ə R B A Y C A N V Ə K İ L İ ‐ 2013/01 ekspert tədqiqtları zamanı da yol verilir. Vəkil mühasibat, vergi, gömrük, təbabət, mühəndislik və sair sahələrə dair zəruri biliklərə malik deyilsə, təbii ki, onun bu məlumatsızlığı mütləq göstərdiyi xidmətin keyfiyyətinə mənfi təsir göstərəcək. Bu, dediklərimdən irəli gələn və mövcudluğu diktə olunan isə cinayət işinin materiallarını mükəmməl öyrənmək, hər sənədə, sənədin hər cümləsinə, cümlənin sözünə diqqət yetirmək, sənədləri bir‐birilə tarixinə, mətninə və digər əlamətlərinə görə tutuşdurmaq və sairə, sairə halları tədqiq etmək, məhkəmə prosesində isə ümumiyyətlə gözünü belə qırpmamaq keyfiyyətlərini özündə aşılamaqdır. ‐ Elton müəllim, əslində müdafiəçi – vəkil cinayət prosesinin digər iştirakçılarından fərqli olaraq cinayət mühakimə icraatının bütün mərhələlərində bilavasitə iştirak edir. Belə desək, vəkilin iş yükü müqayisədə cinayət prosesinin digər iştirakçılarınkından fərqli olaraq daha çoxdur. Sizcə, vəkil prosesin bütün mərhələlərində eyni, yekcins taktikaya sadiq qalmalıdır, yoxsa ibtidai araşdırma mərhələsində bir cür, məhkəmə prosesində isə başqa taktikaya üstünlük verməlidir? Yəni, bir iş üzrə işin mərhələlərindən asılı olaraq müxtəlif taktikaya üstünlük verilməsi işin səmərəli həllinə necə təsir edə bilər? ‐ Bu sualınıza qismən cavab verdim. Müdafiə strategiyası nadir hallarda dəyişə bilir. Bu çox vaxt müvəkkilin vəkili ilə səmimi olmadığı hallarda, yaxud vəkilin “bəlkə baş tutdu” prinsipi ilə uğursuzluğa düçar olduğu hallarda baş verir. Amma müdafiə taktikası tez‐tez dəyişə bilir və bu çox normaldır. Taktikanın dəyişməsini müstəntiqin, prokurorun, prosesin digər iştirkçılarının xarakteri və iddiaları tələb edir. Məsələn, istintaqın qərəzli olduğu bütün hallarda mən çox vaxt müvəkkilimə istintaqın ilk dövründə ifadə verməməyi, özünün təqsirsizliyini təsdiq edən sübutları açıqlamamasını, lehinə ifadə verə biləcək şəxsləri göstərməməyi məsləhət görürəm. Bu mənada məhkəmənin və ya istintaqın qərəzli aparılması ehtimalı müdafənin uğuru üçün ciddi təhlükə yaradır. Təcrübədə öz ifadələri ilə məsuliyyəti istisna edən, yaxud şübhə altına alınan şahidlərin təzyiq altında ifadələrindən imtina etmələrinə və ya ifadələrini dəyişməyə məcbur edildiklərinin şahidi olmuşuq. Məsələn, bir dəfə cinayət işinin materialları ilə tanış olarkən istintaq dövründə cinayət məsuliyyətini istisna edən bir qərar aşkar etdik. Tam əmin idik ki, bu qərar sadəcə diqqətdən yayındığından ləğv edilməyib. Qərar öz‐özlüyündə obyektiv və ədalətli idi, qanunun tələblərinə tam cavab verirdi. Lakin müvəkkilimizə qarşı qərəzlilik olduğundan onlar məhkəməyə verilmişdi. Məhkəmə araşdırması zamanı bu qərar ortaya çıxsaydı, onun dəyişdirilməsinin, yaxud ləğv edilməsi haqqında qərarın əlavə edilməsinin qarşısını bəlkə də ala bilməzdik. O səbəbdən də çox həyəcan keçirərək, prosesin axırın gözləyib sonda, artıq dəyişdirilməsi mümkün olmayan mərhələdə bu qərar barədə məlumat verdik və bəraət hökmünə nail olduq. Belə hallar olur, lakin müdafiə taktikası istənilən halda müdafiənin və başlıcası müvəkkilin maraqları ilə uzlaşdırılaraq dəyişdirilməlidir. ‐ Cinayət prosessual qanunvericiliyimizdə məhkəmə prosesinin aparılma qaydası, orada vəkilin – müdafiə tərəfinin etməli olduğu prosessual hərəkətlər dəqiq göstərilmişdir. Lakin xalqımızın özünəməxsus mentaliteti və davranış minimumları mövcuddur ki, bu da özünü məhkəmə proseslərində büruzə verir. Sualımız belədir: məhkəmə prosesində Azərbaycanda vəkillərin adətən ittiham tərəfinə, habelə hakimə münasibətdə hansı davranış taktikasını seçmələri faydalı olardı? ‐ Mən qabaqlar istintaqçı olmuşam. Dostluq münasibətində olduğum və ərk etdiyim insanların çoxu polisdə, prokurorluqda və digər hüquq mühafizə orqanlarında işləyirlər. Onlarla münasibətim hazırda da çox yaxşıdır. Yadımdadır, tələbəlikdən tanıdığım və bir insan kimi hörmət etdiyim bir prokurorla məhkəmə prosesində qarşı tərəflər kimi iştirak edirdik. Mən haqlı tərəf idim. Suallar sərt idi və cavablar yalnız hüquq müstəvisində haqlı ola bilərdi. Bir sözlə qarşıdurma ciddi idi.Fasilədə qoluma girib dedi ki, axı biz dostuq nə yapışmısan bu işdən və s. Ona gülə‐gülə məhkəmənin darvazasını göstərdim dedim ki, biz səninlə darvazanın o tərəfində dostuq… sonrakı ifadələr müsahibəlik deyil… Amma onu da deyim ki, tanıdığım müstəntiqlərlə, prokurorlarla, ya hakimlərlə mehriban münasibətləri görən müvəkkillərdən bəzilərində başqa fikirlər yaranır.Bu hallarda həmin müvəkkildən, onun şübhələrini artırmadan ayrılmağı üstün tuturam.
24 A Z Ə R B A Y C A N V Ə K İ L İ ‐ 2013/1 Qaldı proses iştirakçlarına münasibət taktikası, bunu, məncə qanun özü saf‐çürük edir. Hesab edirəm ki, bir‐birinə hörmətlə yanaşan şəxslərin bir‐birindən inciməməsi, cızıqdan çıxmaması üçün sadəcə, qanunun tələblərinə riayət etmək kifayətdir. ‐ Tez‐tez məişətimizdə qəlibləşmiş belə ifadələr eşidirik: "ədalətli hakim", "ədalətli prokuror" və s. Amma nə əcəbdirsə, qulağımıza "ədalətli vəkil" ifadəsi bir az yad səslənir. Sizə görə, "ədalətli vəkil"i nə dərəcədə uğurlu ifadə hesab etmək olar? ‐ Hamı ədalətli olmalıdır. Ən azı ədalətli olmağa çalışmalıdır. Sırf peşə və bu peşədən irəli gələn münasibətləri tənzimləyən qanunlar baxımından prokuror da, müstəntiq də, hakim də, şahid, zərər çəkən, ekspert və digər proses iştirakçıları da səmimi və ədalətli olmalıdırlar. Vəkil isə hər bir halda qərəzlidir, müvəkkilinin kim olmasından və hansı əməli törətməsindən asılı olmayaraq ona yardım etməlidir. Yəni "ədalətli hakim", "ədalətli prokuror", "ədalətli müstəntiq" hüquqi anlayışlardır, çünki ədalətlilik müstəntiqin də, prokurorun da, hakimin də hüquqi öhdəlikləridir. Qanun onların hər birinə şəxsin təqsirsizliyi sübut olunduğu təqdirdə müvafiq olaraq cinayət təqibinə xitam vermək, ittihamdan imtina etmək, bəraət hökmü çıxarmaq hüququ verir. Vəkil isə istəsə də müdafiədən imtina edə bilmir – buna qanun icazə vermir. ‐ Əvvəlki sualımızın davamı olaraq, Fyodr Dostoyevski vəkili "icarəyə götürülmüş vicdan" adlandırırdı. Bəs, Siz bu fikirlə nə dərəcədə razısınız? ‐ Deyəcəklərimi cavabdan yayınmaq kimi dəyərləndirməyin. Məsələ burasındadır ki, bu vəkillərə münasibət çox parodoksaldır. Bir tərəfdən demək olar ki, onlara hamının ehtiyacı var. Onlara hörmət edirlər, digər tərəfdən onları bəyənmirlər. Vəkillərə aid o qədər xoşagəlməz lətifələr qoşulur ki. Birini deyim gərək. Vəkil ölür və cənnətə düşür. Mələklər gəzdirə‐gəzdirə onu peyğəmbərlərin, imamların, papaların yaşadıqları evlərin yanından aparıb gözəlliyinə görə o evlərdən fərqlənən bir evə gətirilər. Vəkil utanır ki, bu ev Papanın evindən qəşəngdir axı. Cavab verirlər ki, burda Papa çoxdur, lakin birinci vəkil sənsən. İndi bu vəkillərə təriflər çox verilib. Ən kəskinin isə Lenin deyib. Mən də vəkillik fəaliyyətinə başlayanda onun sözlərini böyük hərflərlə yazıb İsaxan Aşurovla əyləşdiyimiz kabinetimizin divarından asdım. İsaxana dedim ki, bundan kəskinini deməyəcəklər ki, qoy oxusunlar ki, sonra deyinməsinlər. Vəkil ona müraciət edən şəxsin güman və inam yeridir. Onun ümidlərini doğrultmaq əzmində olan vəkil onun həyatını yaşamağa başlayır. Bütün bacarığını və biliklərini səfərbər edir. Yəni, qoy sizin sitatınız kimi, vicdanını, savadını və peşəkarlığını icarəyə verir. Amma onu da deyim ki, icarə həmişə əvəzliliyi nəzərdə tutur. Biz isə çox vaxt əvəzsiz də xidmət göstəririk.
‐ Firudin müəllimə bu qiymətinə görə çox minnətdaram. Mənim hüquqşünas kimi formalaşmağımda onun da digər müəllimlərimizin də əziyyətini unutmaram.
Yüklə 0,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|