Q ə r I b m ə mm ə dov, mahmud X
Yüklə 10,78 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Onkoloji x ə st ə likl ə rin art ı m ı
- Konserogenl ə r
| gec
ə apnoesini göst ə rm ə k olar. Bu n ə f ə salman ı n müv ə ə ti dayanmas ı olub, dilin kök hiss ə sinin v ə bo ğ az ı n ə z ə l ə l ə rinin z ə ifl ə m ə si n ə tic ə sind ə ay ı lma v ə s ə ciyy ə vi xorultu il ə mü ş ayi ə t olunur. Bu x ə st ə liyin s ə b ə bl ə rind ə n biri çox vaxt köklük hesab olunur. Bütün canl ı varl ı qlar kimi insan da Gün əş d ə n as ı l ı d ı r. Gün əş ş üas ı görm ə analizatoru vasit ə sil ə insan ı m ə kanda istiqam ə tl ə ndirir, m ə rk ə zi sinir sisteminin v ə ziyy ə tin ə t ə sir göst ə rir. İş ı q orqanizmd ə fotokimy ə vi prosesl ə r ə , h ə yat ı n sutkal ı q ritmin ə , madd ə l ə r mübadil ə sin ə v ə s. t ə sir göst ə rir. Ultrab ə növ şə yi ş üalar d ə riy ə t ə sir göst ə r ə r ə k, yerli v ə ümumi reaksiyaya s ə b ə b olur: d ə ri q ı zar ı r, endokrin v ə zil ə rin f ə aliyy ə ti gücl ə nir, orqanizmin reaktivliyi d ə yi ş ir. Gün əş i ş ı ğ ı n ı n t ə siri il ə orqanizmd ə «D» vitamini yaran ı r. Gün əş radiasiyas ı n ı n çoxlu ğ u v ə azl ı ğ ı sa ğ laml ı ğ a m ə nfi t ə sir göst ə rir. İş ı q çat ı ş mazl ı ğ ı n ı n uzun müdd ə t davam etm ə si bir s ı ra x ə st ə likl ə rin ba ş verm ə sin ə s ə b ə b olur, v ə r ə m v ə ür ə k-damar x ə st ə likl ə rinin müalic ə sini ç ə tinl əş dirir. Gün əş radiasiyas ı n ı n izafiliyi zaman ı immunitet z ə ifl ə yir, b ə dxass ə li ş i ş l ə rin yaranmas ı t ə hlük ə si art ı r. İ stilik, rütub ə tlik v ə i ş ı ğ ı n ə m ə l ə g ə tirdiyi müxt ə lif birl əş m ə l ə r hava kütl ə l ə rinin ax ı n ı na, atmosfer t ə zyiqin ə , elektrik hadis ə l ə rin ə , y ə ni iqlim yaradaraq, hava amill ə ri vasit ə sil ə canl ı orqanizm ə t ə sir göst ə rir (M ə mm ə dov, Suravegina, 2000). İ nsan üçün ə n ə lveri ş li şə rait 40-60% rütub ə tlik, havan ı n 18-20 0 temperaturudur. T ə miz hava kifay ə t q ə d ə r 143 oksigen ə malik oldu ğ undan insanda şə n ə hvali-ruhiyy ə , f ə al i ş qabiliyy ə ti yarad ı r. Hava insana h ə m h ə rt ə r ə fli, h ə m d ə ayr ı -ayr ı komponentl ə ri vasit ə sil ə t ə sir göst ə rir. Barometrik t ə zyiqin t ə r ə ddüdü qan ı n oksigenl ə doymas ı n ı a ş a ğ ı sal ı r v ə sinir ç ı x ı nt ı lar ı n ı mexaniki şə kild ə q ı c ı qland ı r ı r. Kül ə k d ə ri reseptorlar ı n ı q ı c ı qland ı rmaqla sinir sistemini h ə y ə canland ı r ı r, x ə st ə adamlarda qanaxma ç ə tinlikl ə dayan ı r. Mü ə yy ə n edilmi ş dir ki, havan ı n k ə skin d ə yi ş m ə si havadak ı ionlar ı n v ə mü ə yy ə n yük ə malik olan molekullar ı n nisb ə tini d ə yi ş ir. M ə nfi ionlar sa ğ laml ı ğ a müsb ə t, müsb ə t ionlar is ə neqativ t ə sir göst ə rir. M ə nfi ionlarla z ə ngin olan mühitd ə , m ə s ə l ə n sür ə tli su ax ı n ı olan yerin yax ı nl ı ğ ı nda t ə n ə ffüs etdikd ə havan ı n rahatlay ı c ı , sakitl əş dirici t ə siri hiss olunur. Elektrik cihazlar ı il ə dolu olan müsb ə t ionlarla z ə ngin mühitd ə is ə n ə f ə s ald ı qda adam özünü pis hiss edir, ba ş gic ə ll ə nm ə si, yuxululuq, beyind ə tormozlanma hiss olunur. Ə halinin allergiyaya tutulmas ı insan ı n immunitet sisteminin z ə ifl ə m ə si (orqanizmin davaml ı ğ ı n ı n a ş a ğ ı dü ş m ə si) v ə t ə sirin ə h ə l ə adaptasiya olunmam ı ş süni çirkl ə ndiricil ə rin t ə siri il ə ə laq ə dard ı r. Bunun n ə tic ə sind ə insanda bronxial-astma, d ə rman allergiyas ı , ör ə x ə st ə liyi, revmatizm, qurde şə n ə yi (d ə ri v ə r ə mi) v ə b. inki ş af edir. Allergiya – orqanizmin allergen adlanan h ə r hans ı bir madd ə y ə qar ş ı h ə dd ə n art ı q h ə ssasl ı ğ ı v ə ya reaksiyas ı il ə mü ə yy ə n edilir.Orqanizm ə gör ə allergenl ə r xarici (ekzoallergenl ə r) v ə daxili (autoallergenl ə r) olur. Ekzoallergenl ə r infeksion (x ə st ə liktör ə d ə n v ə x ə st ə lik tör ə tm ə y ə n mikroblar, viruslar v ə s.) v ə qeyri infeksion (m ə nzil tozu, heyvanlar ı n tükü, yunu, bitkinin tozcu ğ u, d ə rman preparatlar ı , dig ə r kimy ə vi madd ə l ə r – benzin, xloramin v ə b. h ə mçinin qida m ə hsullar ı – ə t, t ə r ə v ə z, meyv ə , gil ə meyv ə , süd v ə b.) olur. Parça q ı r ı qlar ı , yan ı q zaman ı , ş üan ı n t ə siri, donu ş luq v ə dig ə r t ə sirl ə r autallergen ola bil ə r. Son zamanlar ə traf mühitin çirkl ə nm ə si il ə ə laq ə dar allergiya geni ş l ə nib. Onkoloji x ə st ə likl ə rin art ı m ı . Onkoloji x ə st ə likl ə r ş i ş l ə rin ə m ə l ə g ə lm ə si il ə ba ş verir. Ş i ş l ə r yenitör ə m ə l ə r olub, toxumalar ı n izafi patoloji inki ş af ed ə r ə k artmas ı d ı r. Onlar xo ş xass ə li olub ə trafdak ı toxumalara s ı xla ş d ı r ı c ı t ə sir göst ə rir v ə b ə d xass ə li olub (x ə rç ə ng kimi) cüc ə r ə r ə k ə trafdak ı toxumalara keçir v ə onlar ı da ğ ı d ı r. Damarlar ı da ğ ı daraq onlar qana keçir v ə bütün orqanizm ə yay ı l ı r, bu metastaz adlan ı r. Onkoloji x ə st ə likl ə r insan orqanizmin ə konserogen madd ə l ə rin, ş i şə m ə l ə g ə tir ə n viruslar v ə ya güclü ş üalanman ı n (ultrab ə növ şə yi, rentgen, qamma- ş üalanma) t ə siri n ə tic ə sind ə ba ş verir. Konserogenl ə r kimy ə vi birl əş m ə l ə r olub orqanizmd ə ona t ə sir göst ə r ə rk ə n xo ş v ə b ə d xass ə li yenitör ə m ə l ə r ə m ə l ə g ə tirm ə k qabiliyy ə tin ə malikdir. T ə sir xarakterin ə gör ə onlar üç qrupa bölünür: 1) yerli t ə sir ed ə n; 2) orqanotrop, y ə ni ayr ı -ayr ı orqan ı z ə d ə l ə y ə n; 3) çoxlu t ə sir, ş i ş l ə ri müxt ə lif orqanlarda ə m ə l ə g ə tirir. Konserogen madd ə l ə r ə bir s ı ra tsiklik karbohidrogenl ə r, azotlu r ə ngl ə yicil ə r v ə s. aiddir. Onlar s ə naye tullant ı lar ı il ə çirkl ə nmi ş havada, tütün tüstüsünd ə , da ş kömür qatran ı v ə qurumunun t ə rkibind ə olur. Bir çox konserogen madd ə l ə r orqanizm ə mutagen t ə sir göst ə rir. İ qtisadi c ə h ə td ə n inkia ş f etmi ş ölk ə l ə rd ə x ə rç ə ng x ə st ə liyind ə n ölüm hallar ı ür ə k-damar x ə st ə likl ə rind ə n sonra ikinci yerd ə durur. Yüklə 10,78 Mb. Dostları ilə paylaş:
|