Q. S. Httseynov I e. d., prof. A. M. Məhərrəmov I e. d., prof. H. B. Rfistə]nbəyov I e. n., dos. A. H. Tağıyev Mammədova Ş. S. Beynalxalq kommersiya işi. Dərs
Yüklə 2,25 Mb. Pdf görüntüsü
|
istifadə zamanı analoji qəbul edilir. Müqavilənin vacib - mütləq şərtləri aşağıdakılardır: - iki və daha çox tərəfin mövcudluğu; -tərəflər arasındakı hüquqi münasibətlərə toxunan və onları yerinə yetirməyə məcbur edən bütün tərəflərə məlum olan ümumi məqsədin mövcudluğu. Beynəlxalq ticatərdə kontrakt (ingiliscə contract) - razılaşan tərəflər üçün ümumi norma və əxlaq qaydaları, qarşılıqlı öhdəliklərlə xarici iqtisadi fəaliyyətdə əmtəə və xidmətlərin alqı-satqı müqaviləsidir. Qeyd etmək lazımdır ki, beynəlxalq kommersiya fəaliyyətində və yaxud beynəlxalq ticarətdə kontraktm aşağıdakı bir çox sinonimləri mövcuddur: - beynəlxalq kommersiya müqaviləsi; - alqı-satqının (sövdələşmənin) beynəlxalq müqaviləsi; - malgöndərmənin xarici-ticarət kontraktı; - ixrac-idxal kontraktı; - xarici ticarət sövdələşməsi. Beynəlxalq kommersiya fəaliyyətində kontraktm bağlanması və yerinə yetirilməsi yolu ilə beynəlxalq ticarətin əsasını təşkil edən xarici iqtisadi əmtəə mübadiləsi həyata keçirilir və beynəlxalq kommersiya müqaviləsinin predmetinə olan mülkiyyət hüququ satıcıdan alıcıya keçir, 3.2. Beynəlxalq kommersiya kontraktlarının bağlanmasma hazırlıq Xarici və ya beynəlxalq iqtisadi əməliyyat - xarici iqtisadi fəaliyyət subyektlərinin xarici iqtisadi sövdələşmənin hazırlanması, bağlanması və yerinə yetirilməsi, həmçinin digər lazımi sövdələşmələrin (daşınma müqavilələri, nəqliyyat ekspedisiyası, sığorta və s.) və təminedici əməliyyatların (gömrük, valyuta və s.) başa çat- 86 dıniması üzrə geniş fəaliyyət sferasıdır. Xarici iqtisadi və ya xarici ticarət əməliyyatı tərəflər arasında bağlanan sövdələşmə əsasında aparılır və bu sövdələşmə beynəlxalq kommersiya fəaliyyətinin hüquqi əsası hesab edilir. Ümumiyyətlə, istənilən birbaşa xarici ticarət və ya beynəlxalq kommersiya əməli> 7 atlarının təşkili və həyata keçirilməsi texnikası bir neçə əsas mərhələyə ayrılır (şəkil 3.1): Şəkil 3.1. Beynəlxalq kommersiya əməliyyatlarının həyata keçirilməsi Hər bir mərhələ isə özlüyündə bir neçə ardıcıl mərhələnin yerinə yetirilməsini zəruri edir. Birinci mərhələni həyata keçirərkən aşağıdakı alt mərhələləri ayrıca olaraq nəzərdən keçirmək lazımdır: - ixrac sövdələşməsinin hazırlanması qaydaları; - idxal sövdələşmələrinin hazırlanması qaydaları. İxrac-idxal sövdələşmələrinin keçirilməsinin beynəlxalq təcrübəsi sövdələşmənin yerinə yetirilməsi üçün lazım olan sənədlərin rəs- miləşdirlməsi, emalı, göndərilməsi və s. ilə bağlı konkret məsələlərin həll olunduğu və müəyyən qaydaların həyata keçirildiyi ayrı-ayn mərhələlərdən ibarət olan beynəlxalq kommersiya fəaliyyətinin müəyyən növlərinin reallaşdırılmasım təklif edir. Beynəlxalq komersiya və ya alqı-satqı kontraktlannm bağlan 87 masının hazırlıq mərhələsi özündə aşağıdakıların həyata keçirilməsini birləşdirir. 1. Bazann kompleks təhlili: - bazann konyunkturasının öyrənilməsi; - bazann iqtisadi və təşkilati, ticarət-siyasi, nəqliyyat, gömrük, valyuta, vergi və digər hüquqi şərtlərinin öyrənilməsi; - rəqabət aparan firmaların fəaliyyətinin qiymətləndirilməsi; - əmtəələrin, işlərin, xidmətlərin xarici ticarət qiymətlərinin hesablanması; - sövdələşmənin nəzərdə tutulan iqtisadi səmərəliliyinin təhlili; - xarici bazara çıxış formasınm seçilməsi. 2. Reklam kampaniyasının keçirilməsi. 3. Potensial kontragent - xarici tərəfdaşın axtarışı, onun ilə kontraktın - əlaqənin qurulması, tərəfdaşların öyrənilməsi və seçilməsi. Potensial tərəfdaşın axtanşı, seçilməsi və onun haqqında informasiyanın yığılması aşağıdakı mənbələrdən istifadə etməklə həyata keçirilir: a) nəşr edilmiş reklamlar, radio və televizor ilə aparılan reklamlar, reklam prospektləri, bukletlər; b) xüsusi baza məlumatları, baza verilənləri, firmaların məlumat kitabları, firmaların illik hesabatları; c) xarici tərəfdaşın seçilməsi üçün informasiyanın təqdim edilməsi üzrə ixtisaslaşan təşkilatlar; d) beynəlxalq məlumatlar (kitablar) Beynəlxalq məlumatlar öz növbəsində aşağıdakı kimi təsnifləşdirilir: - əmtəə-firma məlumatları (Kelly’s). Bu məlumatlarda informasiyalar bir qayda olaraq dörd dildə (ingilis, alman, fransız və ispan) verilir. Uyğun olaraq hər bir dilin rubrikası özünə məxsus rəngə malikdir. 88 - ümumfırma məlumatları (Poor’s, ABC, Owen’s). Bu məlumatlar firmalar haqqında daha ətraflı informasiyanı özündə əks etdirir. - səhmdar cəmiyyətlər üzrə məlumatlar (Moody’s); - sahə məlumatları (Oil & Petroleum); -direktor və ya şəxsi əlaqələr haqqında direktor məlumatları (The director of directors); - coğrafi məlumatlar (Who’s who). Bəzi hallarda kommersiya subyekti haqqında məlumatların yığılması ilə xüsusi kredit məlumat firmaları da məşğul olur. Onlar kommersiya subyektinin diskreditasiyası üçün bu informasiyam paylamamaq, yaymamaq şərtilə konfıdensial informasiyanı yığaraq, təqdim edirlər. Kontragenin seçilməsi zamanı aşağıdakı vacib faktorları nəzərə almaq lazımdır: 1. tri firmalar tərəfindən bazarm inhisaıiaşdınlması dərəcəsi. 2. Bazara daxil olma imkanları. 3. Bu və ya digər firma ilə ticarət münasibətlərinin davamlılığı. 4. Firmanın fəaliyyət xarakteri. Deməli, həm ixracatçının, həm də idxalçınm ilkin mərhələdə ən zəruri vəzifəsi kontragentin axtarılması və seçilməsidir. Belə ki, kontragentin düzgün və etibarlı seçilməsi çox vacib və mürəkkəb məsələdir. Bu, sövdələşmənin xarakterindən, predmetindən, kontraktın bağlandığı və yerinə yetirildiyi ölkədən, bazarm tutumundan və s. asılıdır. Beləliklə, sövdələşmənin bağlanmasına hazırlıq mərhələsində təklif olunan kontragentin seçilməsi və onunla əlaqə yaradılması həyata keçirilir. Yuxarıda qeyd edilənlər çərçivəsində xarici iqtisadi əməliyyat özündə aşağıdakı sənədlərin rəsmiləşdirilməsini birləşdirir: - firmanın informasiya xəritəsi; - xüsusi firma dosyesi; 89 Yüklə 2,25 Mb. Dostları ilə paylaş:
|