Q. S. Httseynov I e. d., prof. A. M. Məhərrəmov I e. d., prof. H. B. Rfistə]nbəyov I e. n., dos. A. H. Tağıyev Mammədova Ş. S. Beynalxalq kommersiya işi. Dərs
Yüklə 2,25 Mb. Pdf görüntüsü
|
2. Patentə ərizə verilən ana qədər ixtiradan istifadə edənə və ya onun üçün hər hansı hazırlıq işlərini həyata keçirən şəxsə; 3. Patentdən cəmiyyətin ümumi xeyrinə və ya təhlükəsizlik məqsədilə istifadə üçün hökümətin onun “özgələşdirilməsi” haqqında qərarların qəbul edildiyi vəziyyətlərdə. Beləliklə, beynəlxalq texnoloji mübadilədə və lisenziya əməliyyatlarında patent müdafiə sistemi texnoloji və texniki liderliyin, vacib satış bazarlarının uzun müddətli qorunmasına, ixtiranın kommersiya məqsədilə reallaşdırılması üçün vəsaitlərin, yeni investisiyaların qorunmasına, əlavə mənfəətin əldə edilməsinə, lisenziya satışlarına və s. geniş imkanlar yaradır. 252 və S. V Patent qanunvericiliyi həm beynəlxalq, həm də milli əsaslara söykənərək qəbul edilməlidir. Bu qanunvericilik patent sahibinin əsas hüquqi müdafiəsi olmaqla, burada patentin fəaliyyətinin, onun mövcudluğunun xüsusiyyət və xarakterləri düzgün əks etdirilməlidir. Patentin mövcudluğu o deməkdir ki, yalnız onun sahibi bu patentlə istədiyi kimi rəftar edə bilər, özü onun kimə istifadə hüququnun kimə verilməsi, ya özü tərəfindən sərbəst istifadə edilməsi, ya da onun lisenziyasmm satılması qərarını qəbul edə bilər. Bundan başqa, əvvəldə qeyd edildiyi kimi patent sahibi ondan qanunsuz istifadə edən digər tərəfin fəaliyyətini qadağan etmək hüququna malikdir. Əgər patent obyekti hər hansı bir məmulatdırsa, onda üçüncü şəxsə onu hazırlamaq, satışa təklif etmək, tətbiq etmək və dövriyyəyə buraxmaq qadağandır. Əgər patent obyekti hər hansı üsuldursa, onda üçüncü şəxsə onun özü tərəfindən tətbiqi, istifadəyə təklifi, bilavasitə bu üsulla hazırlanan məhsulun satışı, belə məhsulun dövriyyəyə buraxılması, idxal edilməsi qadağan edilir. Məhsulun reallaşdırılması məqsədilə patentin müdafiəsinin əhəmiyyəti patentin özünün aşağıdakılara imkan yaratması ilə bağlıdır: - rəqabət mübarizəsində vasitələrin seçimini genişləndirir; - rəqabət edən tərəfi bazardan çıxardır və ya onu zəiflədir; - məhsulun kommersiya istifadəsinə xüsusi hüquq verir; - məhsula tələbatı stimullaşdırır; - lisenziya üçün baza rolunu oynayır və s. Patent fəaliyyəti aşağıda qeyd edilənlərə şamil edilmir: 1. İxtiradan xüsusi məqsədlər üçün, həmçinin patentin fəaliyyət göstərdiyi ərazidə müvəqqəti yerləşən gəminin göyərtəsində, hava gəmisində və yerüstü nəqliyyat vasitələrində təcrübələrin keçirilməsi üçün istifadəsi; 251 zamanda dünyanın istənilən yerində, müxtəlif insanların, mütəxəssislərin də ağlına gələ bilər. Bütün bunlara baxmayaraq, hal-hazırda firma və müəssisələr müxtəlif səbəblərə əsaslanaraq, öz ixtiralanm patentləşdirməkdən imtina etmək ənənəsinə meyllidirlər. Bunun bir səbəbi də odur ki, patentin açıqlanması, onun ictimailəşməsi rəqabət edən tərəfə Öz axtanşlarmın istiqamətini müəyyənləşdirməyə imkan verə bilər. Patentləşdirilməmiş texnologiyanın (NOW-HOW) satışı zamam yeganə mühafizə sənədi kimi lisenziya razılaşması çıxış edir ki, burada da verilən informasiyanın məxfiliyi haqqında xüsusi bölmə nəzərə almır və onun pozulması halında dəyən zərərin ödənilməsi də tələb olunur. İxtiranın hüquqi mühafizəsinin əsası kimi, patentin təsvirinin vacib tərkib hissəsi olan texniki informasiya çıxış edir. Adətən, sənaye mülkiyyəti obyektləri patentlə, faydalı modellərlə, sənaye nümunələrilə, əmtəə və xidmət markalan və ya nişanlan ilə qorunurlar. Qeyd edilənlərin içərisində elmi-texniki nailiyyətlərin hüquqi müdafiəsi sahəsində patent verildiyi ərazidə onun sahibinə xüsusi səlahiyyət hüququ verən sənəd kimi çox böyük rola malikdir. Hər bir ölkədə patent hüququnun qorunmasının ən vacib mənbəyi milli patent qanunvericiliyi hesab edilir. Bundan başqa, müasir dövrdə texnoloji mübadilənin, elmi-texniki nailiyyətlərin ötürülməsinin getdikcə daha çox beynəlxalq xarakter alması, bu səviyyədə də patent hüquqlarının qorunmasım təmin edən bir sıra sənədlər və razılaşmaların qəbul olunmasına əsas vermişdir: 1. 1883-cü ildə qəbul edilmiş sənaye mülkiyyətinin qorunması haqqında Paris konvensiyası; 2. Avropa patentlərinin verilməsi haqqında konvensiya; 3. Patent kooperasiyası haqqında müqavilə. 4. Qorunan sənədlərin tanınması haqqında Havana razılaşması 250 zifəsi - elmi-texniki qərarİarm müəlliflərinə« alimlərə, tədqiqatçılara, ixtiraçılara öz kəşflərilə, yeniliklərilə sərbəst, tam davranış hüququ verilməklə, yaradıcılıq fəaliyyətinə görə onlar müəyyən müddətə (maksimum 20 ilə qədər) mükafatın təqdim edilməsin təmin etməkdir. Onlar öz kəşflərini sərbəst olaraq özləri istifadə edə, yaxud müəyyən məbləğə ondan istifadə hüququnu digər şəxsə verə bilərlər. Bu zaman patentin müəllifi öz kəşfindən əvəzi ödənilmədən istifadə edən istənilən şəxsə, qanunsuz istifadəni hüquqi baxımdan qadağan edə bilər. İntellektual-sənaye, mülkiyyətin elmi-texniki nailiyyətlərin hüquqi müdafiəsi aşağıdakıların təmin edilməsinə imkan verir: - birincisi, onların müəlliflərinə Öz yaradıcılıq məhsullarına - ixtiralarına görə olan müəlliflik hüquqlarını möhkəmləndirir; - ikincisi, yaradıcılıq fəaliyyəti nəticələrinin tamdılması, qəbul edilməsilə yanaşı bu hüquq onlara mükafatm alınmasına da imkan verir. Qanunvericiliyə əsaslanan belə hüquqi müdafiə müəllifə, onu yaradıcılıq məhsullarının nəticələrindən üçüncü şəxsə qanunsuz, əvəzi ödənilmədən istifadəsinə zəmanət verir. - ETTKİ-nin nəticələrinin patentlə müdafiəsi - istənilən firmanın, təşkilatın ən vacib vəzifəsidir. Çünki, belə hüquqi müdafiə olmadan, onlar çox asanlıqla rəqiblərin qurbanına çevrilə bilərlər. Əlbəttə, yeni elmi nəticələr və ya məhsulun buraxılması haqqında məlumatların bazarda patentsiz nəşri və ya yayılması rəqabət edən tərəfə ETTKİ üzrə xərclərə və vaxta qənaət etməyə imkan verir, nəticədə əlavə mənfəət əldə etmək imkanı yaranır. Bundan başqa, rəqabət aparan tərəf müdafiə olunmayan yad işləmələri, texnologiyaları patentləşdirərək, müəssisənin məhsul buraxılışına təhlükə yarada bilər. Bu, xüsusilə öz nailiyyətlərini gizli saxlamağa çalışan müəssisələr üçün daha təhlükəlidir. Təcrübə göstərir ki, elm və texnika o qədər sürətlə inkişaf edir ki, analoji qərarlar eyni 249 Yüklə 2,25 Mb. Dostları ilə paylaş:
|