Qadin indd

İkinci kitab.  Müsəlman qadının sosial həyatda iştirakı̇ 

428

“(Bir  dəfə)  bir  kişi  Peyğəmbərdən  

(Ona  Allahın  xeyir-duası  və  salamı  

olsun!)  

soruşdu:  “Ey  Allahın  rəsulu,  bir  kişi  zövcəsinin  yanında  

başqa  kişini  görərsə,  onu  öldürsünmü?”  Bu  zaman  onlar  (kişi  

və  qadın)  gözümün  qabağında  məsciddə  bir-birlərinə  lənət  

oxudular”

1

.

Rəvayət  olunur  ki,  Əsma  bint  Əbubəkr  

(Allah  ondan  razı  qalsın!)

  

deyib:

“(“Küsuf ”  namazından  sonra)  Peyğəmbər  

(Ona  Allahın  xeyir-duası  

və  salamı  olsun!)  

xütbə  söyləyərək  adamların  qəbirdə  imtahan  oluna-

caqları  fitnə  haqqında  danışdı.  Bu  zaman  insanlardan  bir  hay-

küy  qopdu...  Bu  hay-küy  mənə  Peyğəmbərin  

(Ona  Allahın  xeyir-duası  

və  salamı  olsun!)  

axırda  nə  dediyini  eşitməyimə  mane  oldu.  Hay-küy  

kəsildikdən  sonra  mənə  yaxın  dayanmış  bir  kişidən  soruşdum:  

“Ey,  Allah  səni  mübarək  qılsın!  Peyğəmbərin  

(Ona  Allahın  xeyir-duası  

və  salamı  olsun!)  

son  sözü  nə  oldu?”  Kişi  dedi:  “  Mənə  vəhy  edildi  

ki,  siz  çox  keçmədən  qəbirlərinizdə  Məsih  Dəccalın  fitnəsi  ilə  

imtahan  olunacaqsınız...”

2

.

-  Qadın  və  kişilər  danışıq  və  davranışlarında  sərbəstdirlər

İmam  Buxari  “Came  əs-səhih”  kitabında  fəsillərdən  birini  

“Bölüşdürmə  və  məsciddə  xurma  salxımının  asılması”  adlandır-

mışdır.  Hafiz  ibn  Həcər  demişdir:

“...Buxari  bu  fəsildə  xurma  salxımının  asılmağına  dair  heç  bir  

hədis  rəvayət  etməyib,  əksinə,  bu  nəticəyə  məscidə  var-dövlətin  

qoyulmağının  caiz  olmağına  görə  gəlib.  Hər  ikisi  (var-dövlət  

1

 Hədisi  İmam  Buxari  və  İmam  Müslim  rəvayət  etmişlər.  

2

 Hədisi  İmam  Buxari  rəvayət  etmişdir.  

---

Beşinci fəsil. Peyğəmbərin zamanında qadınların sosial həyatda...

429

və  ya  xurma)  məscidə  ona  görə  qoyulur  ki,  möhtaclar  istifadə  

etsinlər.  Bu  zaman  Buxari  Nəsainin  rəvayət  etdiyi  hədisə  toxun-

muşdur:  “Peyğəmbər  

(Ona  Allahın  xeyir-duası  və  salamı  olsun!)  

əlində  əsa  

ilə  məscidə  gəlmişdi.  İnsanlardan  biri  qurumuş,  dadı  qalmamış  

xurma  salxımını  (məscidə)  asdı.  Peyğəmbər  əsas  ilə  salxıma  

toxunur  və  deyirdi:  “Bu  sədəqənin  sahibi  istəsəydi,  bundan  

yaxşısını  sədəqə  verərdi”.  

Hədisin  istinadı  güclü  olsa  da,  Buxarinin  səhihlik  şərtlərinə  

cavab  vermir.  

Həmin  fəsildə  Sabitin  “Dəlail”  kitabında  rəvayət  etdiyi  bu  

hədis  də  vardır:  “Peyğəmbər  

(Ona  Allahın  xeyir-duası  və  salamı  olsun!)  

əmr  etdi  ki,  məscidin  hər  divarına  (kasıblar  üçün)  xurma  sal-

xımları  asılsın”.  Sabitin  rəvayət  etdiyi  başqa  hədisdə  deyilir  ki,  

Müaz  ibn  Cəbələ  bu  salxımları  qoruyub  bölüşdürmək  vəzifəsi  

tapşırılmışdı”

1

.  

Əgər  bu  salxımlar  kasıblar  üçün  qoyulurdusa,  onda  kasıblar  

arasında  kişilər  də  vardır,  qadınlar  da.  

Rəvayət  olunur  ki,  Əbu  Hüreyrə  

(Allah  ondan  razı  qalsın!)

  deyib:  

“Məscidi  süpürüb  təmizləyən  bir  zənci  kişi,  ya  da  qadın  vardı  

(Buxarinin  versiyasında:  “O,  qadın  idi”).  (Bir  gün)  vəfat  etdi.  

Peyğəmbər  

(Ona  Allahın  xeyir-duası  və  salamı  olsun!)  

onu  xəbər  aldığında  

(səhabələri):  “O  öldü”,  –  deyə  cavab  verdilər.  Peyğəmbər  (Ona  

Allahın  xeyir-duası  və  salamı  olsun!):  “Nə  üçün  bunu  mənə  

xəbər  verməmişsiniz?  Mənə  qəbrini  göstərin!”  –  dedikdən  son-

ra  onun  qəbrinin  yanına  getdi,  ona  cənazə  namazı  qıldı”

2

.

Rəvayət  olunur  ki,  Həzrəti  Aişə  

(Allah  ondan  razı  qalsın!)

  demişdir:

1

 İbn  Həcər  əl-Əsqəlani.  Fəth  əl-Bari,  II  cild,  səh.  62.  

2

 Hədisi  İmam  Buxari  və  İmam  Müslim  rəvayət  etmişlər.

---

İkinci kitab.  Müsəlman qadının sosial həyatda iştirakı̇ 

430

“Ərəb  qəbilələrinin  birində  qara  bir  cariyə  var  idi.  Onu  azad  

etdilər.  O  da  Peyğəmbərin  

(Ona  Allahın  xeyir-duası  və  salamı  olsun!)  

yanına  

gəlib  müsəlman  oldu.  (Aişə  deyir:)  “Məsciddə  yundan  və  ya  

tükdən  düzəldilmiş  balaca  çadırı  vardı.  Yanıma  gəlir,  birlikdə  

söhbət  edirdik”

1

.

Rəvayət  olunur  ki,  Rübəyye  bint  Müəvviz  ibn  Əfra  demişdir:

“Peyğəmbər  

(Ona  Allahın  xeyir-duası  və  salamı  olsun!)  

Aşura  səhəri  

ətrafdakı  ənsar  kəndlərinə  xəbər  göndərdi:  “Kim  oruc  tutma-

yıbsa,  günü  tamamlasın.  Oruc  tutan  isə  orucuna  davam  etsin.”  

Bundan  sonra  biz  və  uşaqlarımız  bu  orucu  tuturduq.  Biz  onlara  

yundan  oyuncaq  düzəldirdik.  (Müslimin  versiyasında:  “Məscidə  

gedirdik...  Onlardan  biri  yemək  üçün  ağladıqda  oyuncağı  ona  

verir,  ift ar  vaxtına  qədər  (başını  qatırdıq)”

2

.

Həmçinin  minbərdə  mehrin  çoxalması  haqda  danışan  Ömərə  

etiraz  edən  qadının  əhvalatından  bəhs  edən  məşhur  hədis  –  

istinadı  zəif  olsa  da,  –  Sünnə  ilə  ziddiyyət  əmələ  gətirməyən  

tarixi-praktik  fakt  olaraq  işə  yarayır.  

Peyğəmbərin  

(Ona  Allahın  xeyir-duası  və  salamı  olsun!)  

zamanında  qa-

dınların  məscidə  gəlib-getmələri  haqda  dəlillər  gətirdikdən  son-

ra  bizim  və  bütün  bəşəriyyətin  müəllimi  Həzrəti  Məhəmmədin  

(Ona  Allahın  xeyir-duası  və  salamı  olsun!)  

bu  məsələyə  münasibəti  ətrafında  

dərindən  düşünməliyik.  İşa  namazını  gecikdirər  –  bunda  fəzilət  

vardır,  –  amma  eşidəndə  ki,  qadınlar  və  uşaqlar  yatıblar,  onların  

halına  yanaraq  namazını  qılardı;  savablı  olduğu  üçün  namazını  

uzatmaq  istəyərdi,  amma  bir  uşağın  ağlamağını  eşitsəydi,  anası-

na  əziyyət  etməmək  üçün  namazını  qısa  tutardı.  Peyğəmbər  

(Ona  

1

 Hədisi  İmam  Buxari  rəvayət  etmişdir.  

2

 Hədisi  İmam  Buxari  və  İmam  Müslim  rəvayət  etmişlər.  

---