108
www.aliyevheritage.org
Az rbaycan qadını namin
Prezident lham
liyevin 2005-ci il sentyabrın 27-d «Yeni
t hlük sizlik
raitind qadınların
rolu: Gender amilinin strateji h miyy ti» mövzusunda beyn lxalq konfrans i tirakçıları il
görü d söyl diyi kimi: «Qadınların ölk l r v xalqlar arasında laq l rin qurulmasında oynadı ı
rol çox mühümdür. Az rbaycanda biz gender m s l sin çox böyük diqq t yetiririk v qadınların
parlamentimizd , dig r t kilatlarda t msil olunması s viyy si kifay t q d r yüks kdir. Qadınlar
eyni zamanda çox f aldır. Bu amil ölk mizin normal demokratik inki afının t zahürüdür.»
Ail v u aq probleml rinin qadın probleml ri il
laq li sur td kompleks h lli z rur tinin
meydana çıxdı ını n z r alan Az rbaycan Respublikası Prezidenti lham
liyevin 2006-cı il 6
fevral tarixli s r ncamı il gender sah sind vahid dövl t siyas tini h yata keçir n komit , Ail ,
Qadın v U aq probleml ri üzr Dövl t Komit si kimi yenid n formala dırılmı dır.
Az rbaycan Respublikası Prezidentinin qanunvericilik t
bbüsü
sasında 2006-cı ilin
dekabrında Milli M clisd q bul olunmu «Gender (ki i v qadınların) b rab rliyinin t minatları
haqqında» qanun da bu baxımdan xüsusi h miyy t k sb edir. S n dd gender balansının qorunması
il ba lı hüquqi t nziml m mexanizmi öz ksini tapmı dır. Qanun ki i v qadınların ictimai
h yatın siyasi,
iqtisadi, sosial, m d ni v dig r sah l rind b rab r imkanlarının t min edilm sini,
cinsi m nsubiyy t gör ayrı-seçkiliyin bütün formalarının aradan qaldırılmasını n z rd tutur.
Burada gender b rab rliyinin t min edilm si il ba lı dövl t siyas tinin sas istiqam tl ri v
v zif l ri mü yy n edilmi dir. Bütün bunlar Az rbaycan qadınının ictimai-siyasi f allı ını artırır,
c miyy timizin inki afı, dövl t quruculu u prosesind onların rolunu gücl ndirir.
Bu qanunun m ntiqi n tic si kimi 13 oktyabr 2006-cı ild «Az rbaycanda qadın sahibkarlı ının
inki afı, strategiya v perspektivl r» adlı ümumrespublika konfransı keçirildi. T dbirin m qs di
qadın sahibkarlı ının inki af etdirilm si v bu sah d mane l rin aradan qaldırılması üçün dövl t
qurumlarına t klifl rin t qdim edilm sind n ibar t idi. Az rbaycan Respublikasının Prezidenti
lham
liyev konfrans i tirakçılarına t brik m ktubu gönd rmi dir.
27-28 noyabr 2006-cı il tarixind Qadın Hüquq ünasların birinci Beyn lxalq Konfransı
keçirildi. Konfrans AT T-in Bakı ofi si v Amerika Hüquq ünaslar Assosiasiyasının t
bbüsü,
Ail , Qadın v U aq Probleml ri üzr Dövl t Komit si v
dliyy Nazirliyinin d st yi il
keçirildi. Konfrans Beyn lxalq
t crüb nin bölü dürm si, müxt lif ölk l rin qanunvericiliyind
gender b rab rliyinin t min olunması m s l l rinin h llind f rql rin üz çıxarılması m qs di
da ıyırdı.
2008-ci il 26 sentyabrda Az rbaycan qadınlarının 3-cü qurultayı keçirildi. Qurultay
respublikanın sosial-iqtisadi v demokratik inki afının keyfi yy tc müasir m rh l sind qadın
h r katına yenid n n z r salmaq, son ill rd bu sah d görül n i l r yekun vurmaq, habel hazırkı
m rh l d gender siyas tind qar ıda duran v zif l ri d qiql dirm k m qs di da ımı dır.
Qadınların f aliyy tin diqq t v qay ı il yana an Prezident lham
liyevin 2009-cu il 8 mart
Beyn lxalq Qadınlar günü münasib til Az rbaycan qadınlarına ünvanladı ı t brikind deyilir:
«Q dim zamanlardan b ri v t n v torpa a s daq ti il seçil n qadınlarımız
milli m fkur y
sadiq qalaraq, bu gün d suveren Az rbaycan Respublikasının gücl nm si namin töhf l r verirl r.
109
www.aliyevheritage.org
Az rbaycan qadını namin
Onlara xas olan i güzarlıq, müdriklik, yüks k daxili m d niyy t v xalqımızın yüzill r boyu
t
kkül tapmı z ngin milli-m n vi s rv tl rin s daq t müasir Az rbaycan qadınının ictimai
h yatımızda mövqeyini v simasını mü yy n edir».
Az rbaycanda qadın h r katının formala masında, onların hüquqlarının qorunmasında ictimai
t sisat kimi f aliyy t göst r n Heyd r
liyev Fondunun prezidenti, YUNESKO v
SESKO-
nun xo m ramlı s fi ri, Milli M clisin deputatı Mehriban xanım
liyevanın
xidm tl ri xüsusi
vur ulanmalıdır.
Az rbaycanda «birinci xanım» institutunun geni m nada m hz 2003-cü ilin oktyabrından
sonra formala ması, bunun Mehriban xanım
liyevanın adı il ba lı olması faktı da xüsusi
vur ulanmalıdır. 2004-cü ild n ulu önd rin adını da ıyan Heyd r
liyev Fonduna r hb rlik ed n,
h min ilin avqustunda YUNESKO-nun, 2006-cı ild is
SESKO-nun xo m ramlı s fi ri adına
layiq görül n Milli M clisin deputatı Mehriban xanım liyevanın son ill rd ki çox ax li f aliyy ti
milli-m n vi d y rl r söyk n n v intellektual yüks li xidm t ed n ideyaların c miyy td
daha çox yayılmasına yön lmi dir.
Heyd r
liyev
Fondu son be ild elmin, t hsilin, m d niyy tin, inc s n tin, musiqinin
inki afı, sosial probleml rin h lli namin gördüyü çox f al i l rl yana ı, gender probleml rin ,
qadınlara qar ı bütün zorakılıqların, n n vi Az rbaycan ail sin zidd olan stereotipl rin aradan
qaldırılmasına da xüsusi diqq t yetirmi dir. 2008-ci il yanvarın 16-da Heyd r
liyev Fondu,
BMT-nin hali Fondu (UNFPA) v Az rbaycanın Ail , Qadın v U aq
Probleml ri üzr Dövl t
Komit si arasında XXI srd qadınlara qar ı zorakılıq leyhin birg layih y dair s n dl rin
imzalanması da deyil nl rin t sdiqidir. Bu layih ç rçiv sind beyn lxalq t crüb nin öyr nilm si,
o cüml d n beyn lxalq ekspertl r c lb olunmaqla, hali arasında insan hüquqları v gender
b rab rliyi il ba lı geni miqyaslı m lumatlandırma kampaniyası aparılmı , regional seminarlar
t kil edilmi dir.
Son ill rd Mehriban xanım
liyevanın t
bbüsü, YUNESKO-nun i tirakı il Bakıda t kil
olunan yüks k s viyy li beyn lxalq t dbirl rd dünyada sülh v sabitliyin möhk ml ndirilm si,
m d niyy tl rarası
dialoqun geni l ndirilm si, qadın hüquqlarının qorunması, savadsızlı ın, dini,
irqi ayrı-seçkiliyin aradan qaldırılması kimi n cib ideyalar üstünlük t kil etmi dir.
T sadüfi deyil ki, qadınların III qurultayında ölk mizin birinci xanımı
fq t R mzi seçilmi dir.
Mehriban xanım liyeva ölk nin ictimai h yatında f al i tirak ed n, qadınları n yüks k beyn lxalq
s viyy d l yaq tl t msil ed n müasir Az rbaycan qadınlarının r mzidir.
Qadınlarımızı
n yüks k s viyy d t msil ed n xanımlardan söz dü dükd , Rusiyanın
Az rbaycanlı G ncl r T kilatının s dri, Heyd r
liyev Fondunun Rusiya t msilçisi, «Baku»
jurnalının ba redaktoru Leyla liyevanın f aliyy ti d xüsusi qeyd olunmalıdır. Leyla liyeva
Rusiyada Az rbaycanın z ngin m d niyy ti,
q dim tarixi, milli n n l rinin layiqinc t bli
olunması, bu ölk d ya ayan g ncl rin hüquqlarının qorunması istiqam tind
m li f aliyy t
göst rir.
Az rbaycanda gender b rab rliyi, qadın hüquqlarının qorunması sah sind görül n i l r, qadın