Qadinlar indd

114
www.aliyevheritage.org
Az rbaycan qadını namin
M LUMAT-SORAQ MATER ALLARI
ANLAYI LAR
Az rbaycan Xalq Cümhuriyy ti – Müs lman
rqind  ilk d f  düny vi, demokratik respublikanın
sasını qoymu  müst qil Az rbaycan dövl ti. Yaradılması Tifl is  h rind  Az rbaycan Milli  urası
t r fi nd n b yan edilib. 1918-ci il mayın 28-d  özünün müst qilliyini elan ed n Az rbaycan Xalq 
Cümhuriyy tinin razisi 99908,86 km² t kil edirdi. 13983,1 km²  razi is  mübahis li razi kimi 
q bul olunmu du. Az rbaycan Demokratik Respublikasının mövcudlu una 1920-ci il aprelin 28-
d  XI Qızıl Ordunun  Bakını tutması il  son qoyulub. Bundan sonra Az rbaycan Sovet Sosialist 
Respublikası yaradıldı.
Bakı Dövl t Universiteti- 1 sentyabr 1919-cu ild  yaradılıb. Universitet ilk t dris ilin  tarix-
fi lologiya, tibb fakült l ri il  ba layıb. Hazırda Bakı Dövl t Universitetind  17 fakült  f aliyy t
göst rir v  müxt lif elmi istiqam tl rd  bakalavr pill sind  55, magistratura pill sind  is  153 
ixtisas üzr  müt x ssisl r hazırlanır.
Az rbaycan Dövl t Tibb Universiteti- 1930-cu il iyun ayının 19-da Bakı Dövl t Universiteti tibb 
fakült sinin 2 ixtisasının bazasında  (müalic -profi laktika v  sanitariya-gigiyena) tibb institutunun 
yaradılması haqqında  q rar verilib. 1991-ci il fevralın 4-d  Az rbaycan SSR Nazirl r Sovetinin 
q rarı il  AT -y  universitet statusu verilib. Hazırda Universitetd  5  fakült  f aliyy t göst rir.
Az rbaycan Dövl t Dill r nstitutu- 1973-cü ild n müst qil ali t hsil mü ssis si kimi f aliyy t
göst rir. 1996-cı ild n Dövl t Dill r nstitutu, 2000-ci ild n is  Az rbaycan Dövl t Dill r
Universiteti adlanır. Bu ali m kt bd  12 ixtisas üzr  müt x ssis hazırlanır.  
Rus Dili v
d biyyatı nstitutu- 1946-cı ild  Az rbaycan Dövl t ikiillik Mü lliml r nstitutu
yaradıldı. 1952-ci ild  ild  M.F.Axundov adına Mü lliml r nstitutu rus dili mü lliml ri hazırlı ı
üzr  dördillik t dris müdd tli pedaqoji instituta çevrildi. 1959-cu ild   Az rbaycan Pedaqoji Dill r
nstitutu yaradıldı. 1972-ci ild  Az rbaycan Pedaqoji Rus Dili v
d biyyatı nstitutu b rpa
edildi.  Az rbaycan Respublikasının Prezidenti Heyd r
liyevin 13 iyun 2000-ci il tarixli f rmanı
il  M.F.Axundov adına Az rbaycan Pedaqoji Rus dili v
d biyyatı nstitutunun bazasında Bakı
Slavyan Universiteti yaradıldı.
Qadın Probleml ri üzr  Dövl t Komit si - Az rbaycan Respublikası Prezidentinin 14 yanvar 
1998-ci il tarixli F rmanı il  Qadın Probleml ri üzr  Dövl t Komit si yaradıldı. Komit  f aliyy t
göst rdiyi dövr  rzind  bu sah d  mövcud olan probleml rin h lli istiqam tind   m qs dyönlü
f aliyy t göst rib. Lakin ail   v   u aq probleml rinin qadın probleml ri il
laq li sur td
kompleks h lli z rur ti vahid dövl t idar etm  orqanının t kilini
rtl ndirdi. Bununla  laq dar
Az rbaycan Respublikası Prezidentinin 6 fevral 2006-cı il tarixli F rmanı il  Ail , Qadın v  U aq

---

115
www.aliyevheritage.org
Az rbaycan qadını namin
Probleml ri üzr  Dövl t Komit si yaradıldı. Az rbaycan Respublikasının Ail , Qadın v   U aq
Probleml ri üzr  Dövl t Komit si ail , qadın v  u aq probleml ri il  i  sah sind  dövl t siyas tini
v  t nziml nm sini h yata keçir n m rk zi icra hakimiyy ti orqanıdır.
AT T-in Minsk qrupu -1992-ci il martın 24-d  yaradılıb. 1997-ci ild  Minsk qrupunun 
t rkibin  a a ıdakı dövl tl r daxil olub: Az rbaycan, Erm nistan, Belarus, Türkiy , AB , Rusiya, 
Fransa, taliya, Almaniya,  sveç v  Danimarka. 1994-cü ilin dekabrından Minsk qrupuna iki s dr
– Rusiya v
taliya r hb rlik edirdi. 1996-cı ilin dekabrından onun üç h ms dri var - AB , Rusiya 
v  Fransa. Qrupun  sas v zif si Erm nistan-Az rbaycan münaqi sinin sülh yolu il  aradan 
qaldırılmasına v  Da lıq Qaraba  probleminin dinc vasit l rl  h ll edilm sin  bilavasit  yardım
göst rm kdir. 
Az rbaycan Beyn lxalq
m liyyat
irk ti (AB
) - 1994-cü ilin axırlarında yaradılıb.
«X z rin Az rbaycan sektorunda neft yataqlarının mü t r k i l dilm si v  istifad y  verilm si
haqqında» Az rbaycan Dövl t Neft  irk ti il  dünyanın bir neç  böyük neft  irk ti arasında
imzalanmı  müqavil nin payçıları adından onun  rtl rini yerin  yetirm k m qs dil  yaradılıb.
Azadlıq meydanı- Bakı
h rinin m rk zind  meydan.
Az rbaycançılıq ideyası- mü llifi   Az rbaycan xalqının ümummilli lideri Heyd r
liyevdir. 
Az rbaycançılı ın m zmunca mahiyy tini müxt lif xalqların, m d niyy tl rin,
n n l rin,
konfessiyaların üzvi  kild   v hd ti t kil edir. Az rbaycançılıq keçmi  tarixi dövrl rin
mifologiyasını, m d ni kodlarını v   r mzl rini m nims y r k onlardan yeni ideyaları
saslandırmaq v  milli dövl tin inki afının yeni vektorunu mü yy nl dirm k üçün istifad  edir. 
Az rbaycançılı ın gücü h m d  bundadır ki, o, f rdi maraqları v  meyll ri dövl tin siyas ti il
birl dirm y  v  xalqın milli-m d ni eyniyy tini qoruyub saxlama a qadirdir.
«Sevil» Az rbaycan Qadınları M clisi  – 1995-ci ild  yaradılıb. M clis Az rbaycan qadınlarının
müst qil, ictimai t kilatıdır. Öz i ini demokratik prinsipl r, üzvl rinin hüquq b rab rliyi v
könüllülük prinsipl ri sasında qurur.
stiqlal B yannam si - 1918-ci il may ayının 28-d  Az rbaycan Milli  urasının iclasında
q bul edilib. B yannam  Az rbaycanda Demokratik Respublikanın  yaradıldı ını b yan edib. 6 
b ndd n ibar t olub. 
«Kitabi-D d  Qorqud»- («Kitab-i D d m Qorqud  la lisan-i taife-i O uzan») (O uz tayfalarının
dilind   D d m Qorqudun kitabı - O uz türk dastanı. Az rbaycan xalq  d biyyatının n q dim
yazılı abid sidir (XI-XII  srl r).
n n y  gör , «Kitabi-D d  Qorqud»da dastanların mü llifl iyi 
D d  Qorquda aid edilir. XIV  sr tarixçil rind n Ayb k d-D vadari v   F zlullah R id ddin
D d  Qorqudun M h mm d pey
mb r zamanında ya adı ını v  türkl r t r fi nd n elçi sif til
onun yanına gönd rildiyini yazmı lar. Dastanın müq ddim sind  d  D d  Qorqudun M h mm d
pey
mb r zamanında ya adı ı qeyd edilir. 
Dastanların sas süjeti on iki boyda  ks olunmu dur. Elm  XIX  srd n m lum olan «Kitabi-
D d  Qorqud»un h l lik iki  lyazma nüsx si (Drezden v  Vatikan) m lumdur. Drezden nüsx si
müq ddim  v  12 boydan, Vatikan nüsx si is  eyni müq ddim  v  6 boydan ibar tdir. 2000-ci ild

---