Qafqaz sorunu
Yüklə 396,2 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- türkçülüyün Qafqaza heç bir qorxu törətmə- diyini
- Nizami Gəncəvi böyük türkçü, islamçı, azərbaycançı, qafqazçı ide
6 2012-CĠ ĠL ÇAPINA ÖN SÖZ
Qafqaz Bağımsızlıq Komitəsi Azərbaycan Cümhuriyyəti- nin qurucusu, ulusal ideoloq Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin «Panturanizmdən. Qafqaz sorunu ilə bağlı» kitabını 1930-cu ildə Parisdə yayımlamışdır. Kitabda Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin erməni «yandaş ideoloq»larından Xondkaryana cavab kimi yazdığı «Rusiyanın qulluğunda», Rusiya Keçid Ağalığının başçısı Aleksandr Kerenskiyə yazılmış «Nə peyindir, nə də material» yazıları, eləcə də 1930-cu ilin aprelində Qafqaz, Ukrayna, Türküstanın siyasi sığınmaçıları qarşısında edilmiş «Panturanizm. Qafqaz sorunu» adlı çıxışı toplanmışdır. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə «Panturanizm. Qafqaz soru- nu» kitabında türkün içgüdüsü – özünüqoruma instinkti olan, gerçək tarixi Oğuz xanın Gündoğandan Günbatana-dək bütün ölkələri tutub xanlar xanı – dünya xanı olduğu çağdan başlayan türkçülüyün XIX-cu yüzilin sonu, XX yüzilin başındakı yeni dirçəlişindən yaşadıqları çağa kimi gəlişimini ən üst düzəydə araşdıraraq, onun yüksək uyqarlıq dəyərlərindən yaranmış ulusal ideologiya olduğunu göstərmişdir: «Doğudakı ulusal axınlardan biri olan panturanizm Batıdakı, çox ara geriçi olay sayılıb, şovinizm deyilən nasionalizmdən bir az ayrıdır. Şovinizm saldırıcı axın olub, ulusal oluşmuş hansısa böyük kapitalist dövlətinin ağalığını daha çox gücləndirmək, topraqlarını genişləndirmək istəklərinə dayanır. Avropa nasionalizmi siyasi saldırıcı, sosial tutucu ideologiyadır. Do- ğudakı ulusalçılıq isə siyasi qurucu, sosial yenilikçi olaydır». Türklərə yağı kəsilən rus strateqlərilə «yandaş ideoloqlar»ı 7 isə türkçülük ideologiyasına pan damğası vurub çağın siyasi düşüncəsinə panturanizm adı ilə saldırıcı ideologiya kimi yeritməyə çalışırdılar. Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin «Panturanizm. Qafqaz sorunu» kitabında onların bu siyasətinin yanlışlığı göstərilmişdir: «Biz gerçəklərə dayanaraq indiki durumunda türkçülüyün Qafqaza heç bir qorxu törətmə-
Türkçülük çağdaş Azərbaycan Respublikasında azərbay- cançılıq ideologiyasının içindədir. Türkçülüklə yanaşı qafqazçılıq da türk bilginlərinin yaradıb gəlişdirdiyi ideyadır. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Parisdəki çıxışında Qafqaz ellərini Qafqaz Konfederasiyasında birləşdirməklə çar Rusiyasından elliklə qurtulmağa çalışıldığını yetkin
siyasətçitək göstərir: «Bu ideya Gürcüstanla Azərbaycanın yuxarıda deyilən ordu-savunma anlaşması ilə bir az gerçəkləşdi. Çıxışımın sürəsi onu bütünlüklə uyğulaya bilməməyimizin çoxlu nədənlərindən danışmağa qoymur. Təkcə bunu deyirik: bu ideyanı gerçəkləşdirməyə qoymayan nədənlərdən biri indi də Xondkaryan ağa ilə K-
-nun dililə Qafqaz ellərinin birləşməsini pozmağa çalışılan qarayaxma, boşboğazlıq idi». Qafqazçılıq ideyası ən azı rusların Azərbaycana, Qafqaza quldur basqınlarının başladığı IX yüzildən başlayır. Qaynaqlar Şirvan şahı Ağsartanın gürcülərin də yardımı ilə Azərbaycanın Sarı adasının yaxınlığında rus quldurlarının 72 gəmisini batırdığını bildirir. Qafqazçılıq ideyası Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvinin «İskəndərnamə» poemasında yüksək düzəydədir. Nizami
8 oloqdur. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə 1934-cü il noyabrın 5-də, Parisdə Əlimərdan bəy Topçubaşovun qəbri üstündə danışar- kən Azərbaycan ideoloqlarının Qafqaz Konfederasiyası ide- yasına necə içdən, dönməz bağlı olduğunu aşağıdakı sözlərlə bildirmişdir: «O, İstanbulda, Mudros anlaşması günlərində, Azərbaycan Elçiliyinin başçılığında ikən, yayımladığı, özü
qafqazlılar üçün konfederasiyadan başqa çıxış yolu olmadığını uzaqgörənliklə göstərmişdir». «Panturanizm. Qafqaz sorunu» kitabında rusların XIX-cu yüzilin başlarında Qacarlar, eləcə də Osmanlı dövlətlərindən köçürüb Qafqaza gətirdiyi ermənilərin yüz il sonra da Rusiya imperializminin əlaltısı olduğu incəliklə göstərilir: «Qafqaz keçmişdə qonşu ellərin çatışma yeri olmuşdur. Birgəyaşayışın son dönəmində bu bölgənin çəkdikləri də bir sıra Qafqaz
Qafqaz birliyinə dönük çıxan ermənilər dağılmış Rusiya İmperiyasının hansı biçimdə olur-olsun dirçəldilməsinə çalışır- dılar. Onlar Qafqaz Konfederasiyasına dönük çıxmasaydılar, rus-sovet-erməni-mason bolşefaşizmi Qafqazı tutamaz, ellərimiz özgür, demokratik, uyqar çağa qovuşardı. Bolşevik güclərinə qarşı Gəncə ayaqlanmasının başçıların- dan biri polkovnik Jahangir Kazım Bəy 1935-ci ildə «Şimali Kafkasiya – Severniy Kafkaz» curnalının 18-ci nömrəsindəki yazısını bu sözlərlə bitirirdi: «Qafqaz Konfederasiyası Anlaşması bağlanıb, işləsəydi, Qafqaza istənilən özgürlüyü gə- tirərdi». [İz naslediya politiçeskoy emiqrasii Azerbaydcana v Polşe (30-ye qodı XX veka). Bakı, 2011, s.295]. Yüklə 396,2 Kb. Dostları ilə paylaş:
|