Qafqaz Universiteti Nəşri
Bakı – 2012
Qafqaz Universiteti Nəşri
№: 50
Hazırlayan:
Hüseyn Xəlilov
UŞAQ VƏ YENİYETMƏLƏRİN İNKİŞAFININ
SOSİAL‐PSİXOLOJİ MƏSƏLƏLƏRİ
Rəyçilər
Əbdül Əlizadə
psixologiya elimləri doktoru, professor
Əbülfəz Süleymanov
AMEA Fəlsəfə, Sosiologiya və Hüquqi Tədqiqatlar İnstitutu
sosiologiya şöbəsinin böyük elmi işçisi, sosiologiya elmləri namizədi
Korrektorlar
Rəfiqə Zeynalova, Nailə Əsgər, Reyhanə Səlimova
Dizayn
Sahib Kazımov
Çap və Cildləmə
“Şərq‐Qərb” Mətbəəsi
Aşıq Ələsgər küç., No: 17, Xətai rayonu, Bakı, Azərbaycan
Tel: (+994 12) 374 83 43
Qafqaz Universiteti Elmi Şurasının 05.05.2011‐cI il, 2011/105.05 sayılı əmri ilə
Universitet nəşri olaraq çap olunmasına qərar verilmişdir.
Bu kitabın Azərbaycanda nəşr hüquqları Qafqaz Universitetinə aiddir.
Müəllifin icazəsi olmadan qismən və ya tamamən yenidən nəşr oluna bilməz.
© Hüseyn Xəlilov, 2012.
© Qafqaz Universiteti, 2012.
ISBN: 978‐9952‐468‐04‐5
II Nəşr: Qafqaz Universiteti, 2012.
Qafqaz Universiteti
Ünvan: AZ0101, Bakı‐Sumqayıt şossesi, 16‐cı km. Xırdalan şəhəri, Bakı, Azərbaycan
Tel: (+994 12) 448 28 62/66, Faks: (+994 12) 448 28 61/67
e‐mail: info@qu.edu.az; www.qu.edu.az
i
MündŠricat
XülasŠ .............................................................................................................vi
Özet................................................................................................................vii
Предисловие
.................................................................................................viii
Abstract ..........................................................................................................ix
Giriş ................................................................................................................ 1
MüqŠddimŠ.................................................................................................... 3
Kitab haqqında ... .......................................................................................... 7
Dünyaya insan gŠlir ..................................................................................... 13
I FéSİL. YeniyetmŠlik dövrünŠ baxış....................................................17
1.1. Psixoseksual inkişaf nŠzŠriyyŠsi ...............................................................................17
1.2. Erik Erikson vŠ psixo-sosial inkişaf qaydası .............................................................20
1.2.1. Eriksonun inkişaf mŠrhŠlŠlŠrinin qarşılaşdırılması........................................................21
1.2.2. Eriksona görŠ psixo-sosial inkişaf dövrlŠri ...................................................................21
1.3. Maslov vŠ tŠlŠbatlar iyerarxiyası ..............................................................................25
Özünü yoxlamaq üçün sual vŠ tapşırıqlar .........................................................................27
édŠbiyyat .........................................................................................................................27
II FéSİL. Xarakter vŠ xasiyyŠt .............................................................29
2.1. Xarakter ....................................................................................................................29
2.2. XasiyyŠt.....................................................................................................................34
Özünü yoxlamaq üçün sual vŠ tapşırıqlar .........................................................................36
édŠbiyyat .........................................................................................................................36
III FéSİL. éxlaq tŠrbiyŠsi.....................................................................37
3.1. Uşaq vŠ yeniyetmŠlŠrin Šxlaq tŠrbiyŠsi.....................................................................37
3.2. Uşaqlara inam hissi aşılamaq....................................................................................40
3.3. éxlaq tŠrbiyŠsindŠ rol ala bilmŠ (tŠmsil etmŠ) vŠ Empatiya haqqında ......................47
ii
NŠticŠ...............................................................................................................................49
Özünü yoxlamaq üçün sual vŠ tapşırıqlar .........................................................................52
édŠbiyyat .........................................................................................................................52
IV FéSİL. Koqnitiv inkişaf dövrlŠri .......................................................53
4.1. PiajeyŠ görŠ Koqnitiv inkişaf dövrlŠri .......................................................................53
4.2. éşyalara aid edilŠn şüurluluq hissi ...........................................................................55
4.3. Jan Piajenin Koqnitiv mŠrhŠlŠlŠr ŠmŠliyyatı.............................................................57
4.4. Piajenin koqnitiv inkişaf mŠrhŠlŠlŠri ........................................................................58
4.4.1. Sensor-hŠrŠkŠtli mŠrhŠlŠ .............................................................................................59
4.4.2. émŠliyyatqabağı mŠrhŠlŠ..............................................................................................60
4.4.3. Konkret-ŠmŠliyyat mŠrhŠlŠsi ........................................................................................61
4.4.4. Formal ŠmŠliyyat dövrü.................................................................................................63
Özünü yoxlamaq üçün sual vŠ tapşırıqlar .........................................................................68
édŠbiyyat .........................................................................................................................68
V FéSİL. Uşaq tŠlimi............................................................................69
5.1. Uşaq tŠlimi ................................................................................................................69
5.1.1. Uşaq tŠrbiyŠsindŠ tŠlim nümunŠlŠri..............................................................................70
5.2. Uşaq şŠxsiyyŠtinŠ hörmŠt .........................................................................................71
Nağıl.......................................................................................................................................72
5.3. Uşağın inkişafında psixoloji xüsusiyyŠtlŠrin rolu ......................................................75
5.4. Emosiyalar ................................................................................................................85
5.5. Uşaqlar da stresŠ düşŠ bilirlŠr..................................................................................88
5.5. AilŠdaxili davranışlar ................................................................................................93
5.5.1. İfrat dŠrŠcŠdŠ qoruyucu vŠ müdaxilŠ edŠn ata-ana davranışları......................................93
5.5.2. İfrat dŠrŠcŠdŠ avtoritet vŠ müdaxilŠçi ana-ata davranışları..........................................94
5.5.3. İcazŠ verŠn davranış.....................................................................................................95
Özünü yoxlamaq üçün sual vŠ tapşırıqlar .........................................................................98
édŠbiyyat .........................................................................................................................98
VI FéSİL. Uşaqlıq dövrü davranış problemlŠri ...................................... 99
6.1. Hirs ...........................................................................................................................99
6.2. Qısqanclıq ...............................................................................................................101
6.3. BarmaqŠmmŠ ..........................................................................................................105
6.3.1. BarmaqŠmmŠ vŠrdişi qarşısında ana-atanın edŠcŠyi Šn sağlam yanaşma nŠdir?.........105
Dostları ilə paylaş: |